Harmelen herdenken met boek

[Wubbo]

vrijdag 29 augustus 2008
Harmelen herdenken met boek
Door MATHIJS STEINBERGER

HARMELEN - Voor het eerst in zijn leven neemt Hans Fictoor de spoorkruising en de brug in ogenschouw. Eromheen liggen enkel weilanden. Niets verwijst naar de dramatische treinramp die zich hier heeft afgespeeld. "Het is toch gek om de plek te zien waar mijn vader is overleden.''

Zijn vader is Piet Fictoor, een van de twee machinisten die betrokken waren bij de treinramp bij Harmelen in 1962. Samen met 92 anderen overleefde hij dat niet. In een vorige maand uitgebracht boek eert Fictoor de slachtoffers, die in zijn ogen te weinig aandacht krijgen. ,,Er zijn terecht herdenkingen voor de Bijlmerramp, de Herculesramp en de vuurwerkramp in Enschede, maar daar zijn minder mensen bij omgekomen. Ik wil dat de Harmelense slachtoffers niet worden vergeten.''

'Harmelen' heeft geen monument of gedenksteen. Bij het NS-hoofdkantoor in Utrecht staat sinds enkele jaren een monument voor slachtoffers van ongevallen op en rondom het spoor. Voor Fictoor persoonlijk voldoet het nauwelijks. ,,Het is erg anoniem, er staan geen namen op.''

Hij benadrukt dat zijn boek geen aanklacht is tegen de toenmalige werkgever van zijn vader. ,,Het is een weerspiegeling van de gebeurtenissen zoals ik ze beleefd heb.'' Zo herinnert hij zich hoe hij als kleine jongen trots was op zijn vader, die op oudejaarsdag stapvoets een stoomlocomotief over het Rotterdamse Marconiplein reed. Zijn kinderen brachten hem een zak oliebollen. ,,Wij kregen alle drie een knuffel en dan stapte hij met de oliebollen weer in de trein.''

Op de bewuste 8 januari 1962 vertrok machinist Fictoor om 8.44 uur vanuit Rotterdam. Via Gouda was de eindbestemming Amsterdam. Om 9.19 uur werd zijn trein vanaf de zijkant geraakt door de trein vanuit Utrecht naar Rotterdam.

De klap voor de familie was enorm. ,,Er was geen slachtofferhulp zoals we dat nu kennen. Het was de periode na de Tweede Wereldoorlog. Opbouwen en doorgaan.'' Wel kwam een maatschappelijk werker vertellen dat de NS de begrafeniskosten van beide machinisten zou betalen, hoewel eigenlijk iedereen geacht werd een begrafenisverzekering te hebben. Al drie dagen na de begrafenis haalde een NS-medewerker de uniformen en boekjes om gratis mee te reizen op. Toen hij bij de NS informeerde naar gevonden voorwerpen op de rampplek voor eigendommen van zijn vader, kreeg hij ijskoud nul op rekest.

Niet lang na de nachtmerrie kreeg Fictoor een vriendin. ,,Mijn moeder vond dit niet makkelijk en het contact tussen moeder en schoondochter was in het begin moeizaam.''

Hetzelfde jaar begon de Spoorwegongevallenraad een onderzoek naar de oorzaak van de treinramp. De bijdrage van een dokter, waarin deze aangaf dat Hans' vader een hartafwijking had, maakte Fictoor erg boos. ,,Blijkbaar mocht over de overledenen alles gezegd worden.'' Hoe zijn vader precies om het leven is gekomen, blijft ongewis. ,,Van de inspectiedienst hadden wij begrepen dat hij op slag dood was. Later hebben passagiers verklaard dat er wel degelijk geremd is. Hij is een van de laatsten die uit het verwrongen staal is gehaald.''

Fictoor besluit zijn boek met de lijst van 93 dodelijke slachtoffers, inclusief vermelding van woonplaats. In vrijwel alle provincies kregen families slecht nieuws. Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Gouda zijn oververtegenwoordigd.

Het is niet zo dat Fictoor niets meer met spoor en treinen te maken wil hebben. ,,Reizen met de trein is zeker niet onveilig. En thuis heb ik een modelspoorbaan voor mijn kleinzoon, zelf geknutseld.''

Bron: Algemeen Dagblad