Schoonmaak is een heikel punt. In de afgelopen jaren is daar gigantisch op bezuinigd; bijvoorbeeld in Groningen gingen de schoonmaakploegen terug van 8 man naar 6, en toen naar 4. En eerst was dat tot 21 uur, toen was dat ineens 18 uur. Niet alleen reizigers, ook het personeel klaagt er al jaren over, maar zolang het goedkoop kan, gaat het goedkoop.
Er is recent in Roosendaal een proef geweest met een VIRM waarbij een handjevol geselecteerde reizigers (allerlei categorieën) door de trein heen mocht met een clipboard waarop ze aan mochten geven wat ze van die bak vonden. Iedere bak was op een andere manier schoongemaakt: Strak schoon, redelijk schoon, een zooitje en in weken niet schoon gemaakt. Daar is een gemiddeld resultaat uit gekomen, waarvan is gezegd dat dat is wat de reiziger kennelijk acceptabel vindt. De precieze uitslag moet je me niet vragen, dat is me er niet bij verteld.
Het is natuurlijk tweeledig: Aan de ene kant maakt de reiziger er een zooitje van (en dan neem ik expres het woord reiziger in het algemeen), dat moet de vervoerder vervolgens voor de reiziger opruimen. Alsof je een vuilniszak midden in het centrum op straat omdraait en dan weg loopt. Je moet toch ergens naartoe met je vuilnis? Dat ruimt de gemeente maar mooi op.
Aan de andere kant is er het serviceniveau dat je als bedrijf wilt uitstralen. Schoonmaak heeft duidelijk geen prioriteit, want het kost geld. Dat gaat vervolgens wel ten koste van de tevredenheid van de reiziger. Daarop kun je beslissen alsnog schoon te gaan maken of een alternatief zoeken om op de schoonmaak te kunnen besparen. Een van die manieren is het aantal prullenbakjes drastisch verminderen en van de reiziger verwachten dat die het in de prullenbak op het balkon of het perron gooit.
Op zich is dat een goede manier om het schoonmaakproces te versnellen (immers, minder tijd nodig om de prullenbakjes te legen, meer tijd om ander grof vuil te verwijderen), maar dan moet de reiziger daar wel aan mee werken. En ook die moet er aan wennen, kijk bijvoorbeeld in de Flirt.
Het is van alle kanten een beetje wat; NS moet meer geld steken in de schoonmaak van treinen, zodat er meer tijd en personeel is om de treinen fatsoenlijk schoon te maken. Wat schoon oogt, blijft ook langer schoon. Maar ook de reiziger kan natuurlijk een beetje meewerken door zijn of haar rommel mee naar buiten te nemen en niet in de trein achter te laten. Het probleem daarmee is dat je reizigers hebt die dat netjes doen, terwijl het een ander echt geen bal kan schelen en alles rond laat slingeren. En dan is het zoeken naar de gulden middenweg.
