`Rijk heeft ons vertrouwen beschaamd`
Door LOEK MULDER
SNEEK - Het streekvervoer heeft te maken met de langste staking ooit, de resultaten van de vervoersbedrijven staan zwaar onder druk en met de overheid voeren de vervoerders een flinke strijd.
Directeur Anne Hettinga van het streekbus- en treinbedrijf Arriva Nederland in Heerenveen maakt zich grote zorgen en waarschuwt: ,,De continuïteit van de vervoersbedrijven is in gevaar.''
De overheid laat zich tegenover de commerciële streekvervoerders van zijn slechtste kant zien, stelt Hettinga. Tijdens het spel sleutelt het rijk voortdurend aan de spelregels en drijft daarmee de bedrijven in de touwen. ,,Onbehoorlijk bestuur,'' meent Hettinga. ,,Onze internationale moederbedrijven zijn in 2000 na de invoering van de Wet Personenvervoer naar dit land gelokt met fraaie beloftes over een grote markt. De voorwaarden waaronder de concessies zijn verleend worden echter telkens veranderd. Ons vertrouwen is daarmee beschaamd en het runnen van een bedrijf wordt ermee bijna onmogelijk gemaakt.''
Zo zijn de grote steden tegen de verwachting van de streekvervoerders in, buiten de aanbesteding gehouden. Ook worden vervoerders tot 2012 ruim 400 miljoen gekort op het bedrag dat de overheid betaalt voor reizigersvervoer. ,,De streekvervoerders hebben gedrieën sinds hun komst meer dan een miljard euro geïnvesteerd,'' onderstreept Hettinga. ,,De beloftes van de overheid waren hiervoor cruciaal.''
Hettinga spreekt niet alleen als directeur van Arriva, dat bus- en treinvervoer in zeven verschillende regio's in Nederland verzorgt, maar ook als voorzitter van de brancheorganisatie Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN). Die telt nu vier leden die samen verantwoordelijk zijn voor zo'n negentig procent van het streekvervoer.
Door de onderhandelingen heeft Hettinga het menige nacht met slechts enkele uren slaap moeten doen. ,,Het is een harde manier van onderhandelen van de vakbonden. Die mensen zijn als onderhandelaar toch wat meer gewend dan wij,'' stelt Hettinga, die de besprekingen vanaf een afstandje volgt. Telefoontjes en sms'jes volgen elkaar op. Hij adviseerde vrijdag de besprekingen te schorsen. ,,Laat ze alsjeblieft even ophouden. Normaal nadenken lukt hen nu even niet meer.''
Ofschoon vakbonden en vervoerders afgelopen weekend een cao-akkoord bereikten, gaan de stakingsacties door. Tot teleurstelling van Hettinga. ,,Erg jammer. De acties hadden opgeschort kunnen worden. De bonden kiezen voor een andere weg. We kunnen weinig anders dan afwachten.'' De vakbonden hebben het akkoord gesloten onder voorbehoud van financiering. Daarvoor moet staatssecretaris Tineke Huizinga (Verkeerszaken) over de brug komen. Die heeft toegezegd dat ze de Tweede Kamer deze week informeert over maatregelen die een beter klimaat moeten creëren.
Dat die cao-onderhandelingen zo moeizaam verliepen, heeft alles te maken met de financiële ruimte bij de bedrijven. ,,Het heeft niks met koppigheid te maken, we kunnen gewoon niet anders,'' zegt Hettinga. De busbedrijven hebben nauwelijks mogelijkheden hogere lonen en brandstofprijzen te compenseren door ze te vertalen in hogere prijzen. ,,Het ministerie kort op de subsidies en grijpt in bij de prijzen van de strippenkaart,'' legt Hettinga uit. ,,Enerzijds zegt de overheid: het is een probleem van de bedrijven en ondertussen graait ze in de portemonnee van die bedrijven.''
Dat alles leidt tot een enorme verslechtering van het investeringsklimaat, verklaart Hettinga. De gevolgen voor de marktwerking zijn desastreus. Bij recente aanbestedingen zagen zowel Arriva, Veolia als Connexxion af van inschrijven. Hettinga: ,,Ons Britse moederbedrijf en de Franse eigenaren van Veolia en Connexxion worden kopschuw. Ze volgen de ontwikkelingen in dit land met argusogen.''
Zowel in Zuidoost-Friesland als in de regio rond Rotterdam was het nieuwe Qbuzz de enige vervoerder die een aanbieding deed. 'Onbestaanbaar', vindt Hettinga, omdat Qbuzz pas bestaat en nog nooit een bus heeft laten rijden én omdat Qbuzz een volle dochter is van het staatsbedrijf NS. ,,Het druist volledig in tegen het principe van marktwerking en het is in strijd met de belofte dat staatsdeelnemingen worden vervreemd.''
Hettinga vindt het verbazingwekkend dat de overheid op deze manier de prestaties van de commerciële vervoerders negeert. ,,In gebieden waar we rijden zien we zonder uitzondering een stijging van de reizigersaantallen en een hogere klanttevredenheid. Zodra er druk van concurrentie is, verbeteren die zaken. Hoe? Wij kijken wat een reiziger wil. Die wil comfort en goede aansluitingen. Daar zorgen wij voor met goede dienstregelingen en comfortabele bussen en treinen.''
Bron:
Algemeen Dagblad