Amsterdam: Alledaagse gebeurtenissen

[n-evo]

Een keertje overstappen is ook helemaal geen drama. Als het daar grotendeels bij blijft tenminste. Maar vaak moet je ook nog bij de metro komen met tram, bus of fiets. Die ene overstap binnen het metronetwerk staat dus niet op zichzelf.

Denk bijvoorbeeld aan de verbinding Amstelveen - Amstel/Weesperplein. Bij een ontvlecht metronet gaan die mensen van een relatief snelle verbinding met 0x overstappen eerst, naar 1x overstappen nu, naar uiteindelijk 2x overstappen zonder dat de reistijd echt omlaag gaat of misschien zelfs langer wordt. Een hogere frequentie van alle lijnen zal sowieso niet snel in verhouding staan tot het ongemak als daar verder weinig andere voordelen tegenover staan.

In de grotere metrosteden moet je weliswaar ook overstappen maar heb je eerder direct toegang tot een metrostation.

[IC140]

Het netwerk van Amsterdam leent zich ook (nog) niet heel goed voor een ontvlochten netwerk. Alle stromen rond de Gleisdreieck Van Der Madeweg - Overamstel - Spaklerweg zijn fors. Daarnaast betekent echt ontvlechten niet alleen extra overstappen (traplopen zelfs), maar ook extra reistijd omdat je van Zuid naar Amstel niet meer de kortste route kan nemen.

Als Amsterdam echt wil ontvlechten moet je dat volgens mij niet op de bestaande infrastructuur proberen, maar er met kleine aanpassingen voor zorgen dat de belangrijkste stromen geboden blijven worden, en voor de anderen een zo comfortabel (als er een overstap is, dan cross platform) en snel mogelijk (geen omwegen) alternatief is.

De enige mogelijkheid die ik daarvoor zie is een (ontvlochten) keervoorziening voor de Ringlijn bij Amstel. Als het ontvlochten netwerk bestaat uit 20x pu CS - Gein, 10x pu Isolatorweg - Amstel en 10x pu Isolatorweg - Gaasperplas begint het ergens op te lijken. De Amstel-tak al op Spaklerweg keren als goedkoper alternatief zou ik niet doen omdat je op Amstel aansluiting hebt op bussen naar o.a. Science Park. Dan krijg je het probleem dat hier boven wordt aangekaart dat je op de hele reis erg veel overstappen krijgt.

[Alargule]

Nu is een crossplatformoverstap met nauwelijks reistijdverlies (Spaklerweg) natuurlijk comfortabeler dan een overstap van het ene naar het andere perron per trap inclusief reistijdverlies (Van der Madeweg).

De semi-ontvlochten variant met een ringlijn die afwisselend naar Gaasperplas en Spaklerweg rijdt zou ik dan ook als mooi compromis tussen hardcore GVB-ontvlechting en zachteierig noudanhoudenweallesmaarzoalshetis-vervlechting zien.

[Caffer]

Begrijp me niet verkeerd, ik ben in principe een voorstander van ontvlechten. En dan met name de variant met een ringlijn met 2 takken die IC140 net noemt. Heb hier geloof ik een tijdje terug nog een halve bijbel getypt over hoe de loze ruimte van het voormalige autotreinspoortje aan de zuidkant van het Amstelstation gebruikt kan worden om de Oostlijnsporen verder uit elkaar te leggen, zodat tussen de sporen in redelijk goedkoop een kopeindpunt voor lijn 51 aangelegd kan worden.

Zo'n ontvlecht net moet je alleen wel om de juiste redenen invoeren -namelijk met het doel op alle lijnen een robuuste, hoogfrequente dienst aan te gaan bieden- en niet omdat voor het huidige net te weinig materieel beschikbaar is en je op 1 of 2 dienstwagens wil beknibbelen. Het vervlechte net sluit het best aan bij de reizigersstromen, en bleek daarom in een onderzoek van de VRA ook de meeste reizigers op te leveren. Met de frequenties waar nu materieel op wordt ingekocht functioneert dit net prima, dus ik zie niet per se reden om dan "voor de vorm" tot ontvlechten over te gaan.

Het klopt dat bijna alle grote metronetten ontvlochten zijn, maar deze netwerken zijn voltooid, en vanaf een vroeg stadium ontworpen voor efficiente ontvlochten lijnvoering. Was het Stadsspoorplan in grote lijnen uitgevoerd, dan had Gaasperplas elke 3 minuten een directe verbinding met Diemen, het Muiderpoortstation, de volledige binnenring, Oud West, Slotermeer en Geuzenveld gehad, en was er dus geen enkele reden geweest om over de Geinlijn naar de binnenstad te rijden. Maar zoals het nu is ligt dat toch anders.

[Alargule]

Ook toen die andere grote metronetten nog kleiner en minder voltooid waren, werd er in de meeste gevallen al ontvlochten gereden. En in het land waar iedere provinciestad van 10 miljoen inwoners inmiddels metronetten bouwt die groter zijn dan wat we ooit in het westen hebben gehad, is ontvlechting al op de plantafel het uitgangspunt. Het levert nu eenmaal - in theorie - het meest robuuste netwerk op.

Maar je moet inderdaad niet ontvlechten om het ontvlechten, of om een nog verkeerdere reden, namelijk beknibbelen op materieel, zoals je terecht noemt. Dat was voor mij ook een veel zwaarder wegende reden om tegen de een paar jaar geleden voorgestelde variant met de 'Gaasperplasshuttle' te zijn: op zich hoeft de kwaliteit van het netwerk er hiermee niet erbarmelijk op achteruit te gaan - er blijft nog altijd een cross-platformoverstap op Van der Madeweg beschikbaar. Maar in combinatie met het gelijkblijven van de frequenties vond ik dit een slecht idee. Overigens heeft men de hervorming per 3 maart ook aangegrepen om de spitsfrequenties terug te schroeven...

Op de langere termijn zal dit netwerk echter niet houdbaar blijven vanwege de belasting van de Oosttunnel, en dan met name de keercapaciteit op CS. Zonder bouwmaatregelen ga je die problemen niet oplossen, dus een (gedeeltelijke) ontvlechting van het bestaande net zou als middellangetermijnoplossing prima kunnen, mits de frequenties dan maar worden opgeschroefd. 20 keer per uur CS-Gein en 16-20 keer per uur op de Ringlijn, waarbij dan ofwel - bij volledige ontvlechting - ook met dezelfde frequentie tot Gaasperplas wordt doorgereden, of half-om-half naar Spaklerweg en Gaasperplas wordt doorgereden. De materieelbestelling M7 zou dit soort frequenties mogelijk moeten maken.

Op de lange termijn moet het sluiten van de ring het knelpunt CS oplossen. Een eenvoudige lijnvoering Gaasperplas-Gein v.v. via de lus lijkt mij dan het meest voor de hand liggend, waarbij je op termijn misschien aan frequenties tot 30 keer per uur kunt gaan denken. Maar goed, dan zitten we al ver voorbij 2040...

[Caffer]

Dat die metronetten vanaf het begin ontvlochten gebouwd zijn is juist het punt; daardoor zijn de trajecten in logische volgorde aangelegd, en meestal per hele lijn geopend (of in het geval van China met 3 of 4 lijnen tegelijk). In Amsterdam is juist van begin af aan gekozen voor tijdelijke vervlechting, zodat het stukje Oost/Westlijn naar het in aanbouw zijnde Gaasperplas alvast in gebruik genomen kon worden zonder gelijk de hele lijn (op z'n minst tot aan Weesperplein) te hoeven bouwen. Slim, maar de functionaliteit van het net is dan afhankelijk van vervlechte lijnvoering totdat de lijnen verder afgebouwd zijn.

Een soortgelijke situatie zie je in Taipei: begin jaren '90 is daar een prachtig ontvlochten net ontworpen, maar gekozen om tijdelijk in het centrum vervlochten te rijden totdat alle trajecten klaar waren. Uiteindelijk reden in het centrum 3 lijnen vervlochten door elkaar, wat zeker z'n impact op de dienstregeling gehad moet hebben. Dit heeft bijna 20 jaar geduurd totdat in 2014 eindelijk het laatste traject werd geopend en de oorspronkelijk voorziene ontvlechte lijnvoering in werking kon treden. Nou zal zo'n eind-goed-al-goed voor ons stadsspoorplan nog wel even op zich laten wachten, en de Gaasperplastak als verlenging van de ontvlochten ringlijn exploiteren is dan een prima oplossing, maar er is dus wel een goede reden waarom we hier nog steeds vervlochten rijden en niet "gewoon ontvlechten zoals ze overal doen". Dat was nou eenmaal zo gepland en heeft ook zeker zijn voordelen.

De lijnvoeringen die je noemt voor de komende decennia lijken mij ook het meest logisch. Tegen de tijd dat we op die volledig ontvlochten lus Gein - Gaasperplas over zouden gaan is automatisch rijden waarschijnlijk al een stuk verder, en rijdt er hopelijk inmiddels een tram 15 door van station Zuid naar het Amstelstation, dus dan zijn de grootste hindernissen richting hoogfrequent rijden en sluiting van de 51-boog al genomen.

[n-evo]

[...] In Amsterdam is juist van begin af aan gekozen voor tijdelijke vervlechting, zodat het stukje Oost/Westlijn naar het in aanbouw zijnde Gaasperplas alvast in gebruik genomen kon worden zonder gelijk de hele lijn (op z'n minst tot aan Weesperplein) te hoeven bouwen. Slim, maar de functionaliteit van het net is dan afhankelijk van vervlechte lijnvoering totdat de lijnen verder afgebouwd zijn.

Door stations Venserpolder en Diemen Zuid te bedienen blijf je ook na volledige afbouw van die Oost/Westlijn met een vervlochten net zitten. Puur op en neer pendelen tussen Van der Madeweg en (oud) Diemen is een beetje suf lijkt me. Hoe wilden ze dat oplossen?

[Caffer]

Dat stukje moest deel worden van de ringlijn Isolatorweg - Diemen NS, dus ik denk dat ze die tegelijkertijd met de rest van de Oost/Westlijn hadden willen openen? Dat was opzich ook nog wel te doen aangezien de ringlijn helemaal bovengronds zou verlopen op de grotendeels al aangelegde ringspoordijk. Ze hadden er zin in in ieder geval :Y

[n-evo]

Ze hebben allerlei verbindingsbogen ingetekend waardoor het er nogal vervlecht uit ziet. Want de Isolatorweg - Diemen NS-lijn, kan ook links naar Spaklerweg de Oostlijn op. Idem voor de N/Z-lijn die deels vervlecht is tussen Vijzelgracht en Noord.

[Alargule]

Ik vraag me ook af of men indertijd al zo ver was dat er een gedetailleerde lijnvoering was ontworpen (ik denk het niet). Die verbindingsbogen zijn deels vanuit fasering te begrijpen. Zo was het al bij aanvang van de bouw van de Oostlijn de bedoeling/wens dat vanaf deze lijn eerst een vertakking naar Amstelveen zou worden gebouwd. Die zou dan in een later stadium op de Noord/Zuidlijn aangesloten worden.

Station Spaklerweg was hier al op ontworpen (en was in de eerste jaren sowieso meer een GTI - zoals de Walen het zouden zeggen - want de eerste metro's gingen hier überhaupt pas in 1982 stoppen, vijf jaar na opening van de Oostlijn, en het station kwam pas volledig in gebruik in 1990, bij de opening van de Amstelveenlijn). Ook de configuratie van station Van der Madeweg is goed te begrijpen vanuit fasering: het zou vanuit een eindbeeld met een ontvlochten ringlijn Diemen-Isolatorweg op zich logischer zijn geweest een kruisingsstation ter hoogte van het huidige treinstation Duivendrecht te hebben gebouwd. De huidige configuratie van Van der Madeweg maakt niet alleen een comfortabele cross-platformoverstap mogelijk, maar ook de fasering waarbij de Gaasperplastak eerst als onderdeel van de Oostlijn zou worden geëxploiteerd.

Wat dan precies de bedoeling is geweest van de boog Europaplein-RAI en die boog ten noordoosten van De Vlugtlaan (Ringlijn <> Oost/Westlijn Geuzenveld-Gaasperplas) zou ik niet durven zeggen. Voor die laatste had men misschien ook wel een fasering in gedachten, waarbij eerst de Oost/Westlijn zou worden aangelegd en de tak naar Isolatorweg alvast als tak van deze lijn zou worden geëxploiteerd. En misschien dat die boog Europaplein-RAI ook wel met die gedachte is ontworpen: de tak naar Diemen zou dan in eerste instantie als onderdeel van de Noord/Zuidlijn kunnen zijn geëxploiteerd. Men zag de uiteindelijke ringlijn indertijd namelijk als een pas in de verre toekomst te realiseren lijn - het gros van de vervoersvraag zou immers op de binnenstad zijn gericht. Maar goed, dit is allemaal pure speculatie. Misschien dat operationele flexibiliteit (omleidingen bij stremmingen) hier ook wel een rol in speelde.

[n-evo]

Het is en blijft een fascinerend plan. Ik vraag me toch af hoe ze destijds dachten dit allemaal te financieren. Helemaal als je kijkt op hoeveel geld zo'n Oost/Westlijn beraamd is en hoe krampachtig tegenwoordig wordt gedaan over de meest basale investeringen.

Dat de N/Z-lijn niet verder Noord in rijdt zoals in het originele plan, wat veel logischer is gezien de vorm van het stadsdeel, blijf ik eeuwig zonde vinden.

[Aking]

Dat kunnen ze over een tijd nog steeds doen toch? *O*

Waar komt dat kaartje trouwens vandaan? Hoe oud is het, hoe officieel en zulks?

[Caffer]

Dat kaartje komt uit de voorlichtingskrant over het Plan Stadsspoor van de gemeente Amsterdam uit 1968, redelijk officieel dus. Een scan van het krantje staat ook online: https://www.noordzuidlijnkennis.net/wp- ... sspoor.pdf

@n-evo Daarin staat ook een hoop over de financiering: 60 miljoen gulden per jaar voor 30 à 35 jaar. "Het is een gelukkige omstandigheid, dat de rijksoverheid de mogelijkheid heeft geopend tot financiële steun van dergelijke projecten."

@Alargule Jij hebt toch dat leuke kaartje van het geplande net op wikipedia gemaakt? Welke bronnen had je daar allemaal voor beschikbaar? Ik ken eigenlijk alleen het krantje, dus als je meer hebt zou het leuk zijn als je die kon delen.

[fred1954]

Dit zou de moderne kaart van het oorspronkelijke plan stadsspoor 1968 moeten zijn:

[Alargule]

Dat is inderdaad 'dat leuke plaatje' (betere resolutie).

En behalve een kopie van de kaart uit het Plan Stadsspoor die ik vond in een boek over het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP) uit 2003, heb ik geen andere bronnen gehad. In zekere zin is mijn kaart al een interpretatie geweest, want hoewel de kleuren overeenstemmen met de in het Plan Stadsspoor omschreven afzonderlijke lijnen, heb ik de extra verbindingsbogen eruit weggelaten en wordt hier eigenlijk ook al een lijnenloop gesuggereerd.

[Caffer]

Ah, op die fiets. Dan liggen wat betreft die bogen alle mogelijkheden nog open ja. Toch nog eens op wijnemenjemee vragen of ze toevallig het verder uitgewerkte stadsspoorplan boven water kunnen krijgen.

[Mojito]

^^ Via https://www.noordzuidlijnkennis.net/bibliotheek/ kun je een aantal Stadsspoorwegnota's downloaden. Maar dat zijn ze niet allemaal, volgens mij.

Ik denk dat die bogen niet voor allerlei rare lijnvoeringen bestemd waren, maar vooral om de metrowerkplaats (ik neem aan dat de locatie daarvan vanaf het begin al in Diemen was bedacht) via twee routes te kunnen bereiken, zowel via de huidige Gaasperplaslijn via Diemen Zuid als via de beoogde Oost/Westlijn door de Watergraafsmeer.

[Etienne]

Volges dit bericht gaat lijn 21 vanaf in de spitsuren vaker rijden. Ook vond ik een ander artikel, wat ik nu niet meer kan vinden, dat lijn 36 een route-uitbreiding via het Amerbos krijgt en lijn 249 wordt opgeheven.

[fred1954]

Here you go:

https://wijnemenjemee.nl/divers/nieuws/ ... terd#vraag

[IC140]

Wel apart. De routewijziging van lijn 34 en 36 stond al wel op de nieuwe lijnennetkaart die vlak voor 3 maart is geïntroduceerd, maar dat lijn 36 de hele dag gaat rijden (en het sterretje dus zou moeten verdwijnen) en het opheffen van lijn 249 staat er niet op.

[Wievank]

Deze wijzigingen zijn ook pas op 7 maart j.l. vastgesteld door de Vervoerregio:
- Memo GVB Finetuning deel 2
- GVB vervoerplan 2019 - addendum 2
- Intervaltabel - GVB vervoerplan 2019 Finetuning II - addendum 2

[Milco]

Bij alle links heb ik een inlogcode en wachtwoord nodig... :?

[fred1954]

Zo dan maar, in dezelfde volgorde als Wievank postte:

https://api1.ibabs.eu/publicdownload.as ... =100103516

https://api1.ibabs.eu/publicdownload.as ... =100103517

https://api1.ibabs.eu/publicdownload.as ... =100103518

[Wievank]

Inlog ibabs:
site = vervoerregio
e-mailadres = burger
wachtwoord = burger

Werkt ook prima bij veel gemeentes, provincies, enz.

[fred1954]

Door een storing in de remise Lekstraat rijden de lijnen 3, 4, 12 en 14 tot nader order niet uit.......(bron GVB-tweet)

EDIT: storing inmiddels verholpen, de lijnen gaan rijden............ :D