'Wat is straks de winst van een halfverdiept spoor?'

[Daniel]

'Wat is straks de winst van een halfverdiept spoor?'
door Frank Balkenende. donderdag 06 november 2008 | 03:43 | Laatst bijgewerkt op: donderdag 06 november 2008 | 19:36

Ooit lag het Goese spoor aan de rand van de stad, waardoor inwoners relatief weinig last hadden van goederentreinen.

Zoals in zoveel steden volgde de ene uitbreidingswijk na de andere. Ze werden gebouwd in het open gebied rond de historische stad. Zo kwam het spoor in de jaren zestig en zeventig vanzelf in het hart van Goes te liggen en werd het voor inwoners steeds meer een bron van lawaai. Vooral de laatste jaren is het goederenvervoer, dat veel meer herrie veroorzaakt dan passagierstreinen, toegenomen en klinken de klaagzangen luider.

Volgens prognoses groeit het aantal goederentreinen de komende jaren fors. Zeker als de Westerschelde Container Terminal (WCT) er komt.

Om aan de wettelijke eisen voor spoorlawaai te voldoen, moest railbeheerder Prorail maatregelen treffen. Die bestaan binnen delen van de bebouwde kommen uit geluidsschermen, betonnen liggers en raildempers. Ze staan al in Kapelle, Krabbendijke en Rilland.

Voor Goes was zo'n 'Berlijnse muur' in de stad onacceptabel. De gemeente weigerde aan de WCT mee te werken, tenzij het spoor zou worden omgelegd of (half)verdiept op het huidige tracé. Het college van burgemeester en wethouders oogstte met die halsstarrigheid een bijdrage van 20 miljoen euro van Zeeland Seaports, het havenbedrijf dat belang heeft bij de groei van het goederenvervoer per spoor.

Daarmee ligt al een aardig kapitaaltje op de plank. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat, Prorail, de provincie en de gemeente dragen ook bij, zodat er nu 38,5 miljoen euro in kas is. Voor dat bedrag wil Goes het spoor half verdiepen, ofwel in een iets verzonken bak leggen. Mooier dan schermen, optisch echter geen ideale oplossing.

Bovendien rekent dit plan slechts ten dele af met het spoor als verkeersobstakel, dat in Goes zorgt voor steeds meer files in de spits.

Dat doet het alternatieve plan van HB Architecten uit Kapelle en Bam Infrastructuur wel: het spoor verzinkt compleet, zodat alle spoorkruisingen kunnen vervallen. Het plan is gemaakt op verzoek van ondernemers aan het spoor (Jumbo-gebied). Knelpunt: het kost minstens 110 miljoen euro en wie dat moet betalen, is onduidelijk. Voor Goes zelf is die polsstok wel een stuk te lang.

Toch denkt Han Admiraal, lector ondergronds bouwen aan de Hogeschool Zeeland, dat Goes niet over één nacht ijs moet gaan. "Het probleem van Goes is dat het spoor tot steeds meer planologische en verkeersproblemen leidt, de ruimtelijke kwaliteit en de leefbaarheid aantast. De gemiddelde Goesenaar heeft zijn buik vol van de treinen. Maar: er ligt nu een unieke kans om in één klap al die problemen op te lossen en het gebied, als ware er geen spoor, geheel opnieuw vorm te geven. Dat kan als je het spoor volledig verdiept. Doe je dat nu niet, dan hou je de eerstvolgende honderd jaar spoorse doorsnijdingen."

Meestal komt de spijt decennia later. Als schoolvoorbeeld noemt Admiraal de Boston Artery, de in de jaren vijftig aangelegde snelweg die naar deze Amerikaanse stad leidt, maar inmiddels volledig is getransformeerd in een tunnel (2003 open). "Je zag dat daar de overlast rond de interstate te groot werd, buurten verpauperden, het woongenot was weg. Het heeft miljarden gekost, maar je ziet nu wel dat het gebied weer floreert."

In Boston is de optimale oplossing gekozen, waarbij veel partijen betrokken waren. Zonder iemand of iets te verwijten, dreigt in Goes een 'suboptimale oplossing' te worden gekozen. "Het probleem is dat de afwegingsmodellen en -structuren vaak niet stroken met termen als duurzaamheid en klimaatbestendigheid. Ik begrijp dat Prorail nu onderzoek laat doen door Haskoning, op verzoek van de gemeente. Prorail benadert het probleem vanzelfsprekend vanuit een technische invalshoek. Goes vooral vanuit een infrastructureel en financieel gezichtspunt. Wat is de winst straks van een halfverdiepte bak? Je bereikt een stukje geluidsreductie en door een tunnel spreid je je verkeersdruk een beetje. De vraag is nu: hoe belangrijk vindt de gemeente het opheffen van de spoorse doorsnijding en wil ze een allesomvattende afweging maken?"

Natuurlijk begrijpt Admiraal dat alles samenhangt met geld. "Bovendien is de situatie in Goes gecompliceerd. Het treinverkeer moet tijdens de bouw doorgaan en grondposities zijn in verschillende handen. Je kunt je als gemeente daarbij wel een andere rol aanmeten. Je hoeft niet alles zelf op te lossen. Verklaar jezelf niet als hoofdverantwoordelijke voor de financiering. Het probleem is je namelijk opgedrongen. Treedt dus als een soort regisseur op van partijen die belangen hebben. Kijk, het is toch geweldig als een ondernemer een architect en vervolgens de BAM inschakelt om een alternatief plan te maken. Dat is het begin van een commitment, waarop je verder kunt bouwen. Je kunt het meest bereiken als je zoveel mogelijk partijen achter je doel weet te krijgen. Schep draagvlak en kijk samen hoe je een gat van zeventig tot honderd miljoen euro dicht. In die rol mag je aan de BAM vragen hoe ze een plan van 110 miljoen euro denken te financieren. Blijf echter kijken naar het optimum en zeg niet meteen: dat is onbetaalbaar. Wees creatief, verdiep je in financial engineering. Misschien heb je nog ergens grond liggen waar de BAM wat mag doen in ruil voor het oplossen van een deel van het spoorprobleem."

Volgens Admiraal moet de gemeente nu niet overhaast te werk gaan, omdat ze al een bepaalde weg is ingeslagen. Projecten als een spoorverdieping duren doorgaans lang en dan kan er nog best een jaartje bij. Goes is al zes jaar bezig, Delft heeft er tien jaar over gedaan. "Bij mijn weten is bijvoorbeeld nooit berekend welk ontwikkelingspotentieel het gebied op en rond de spoorlijn in Goes heeft als je het spoor totaal verdiept. Het lijkt me toch noodzakelijk om te weten wat je kunt terugverdienen. Stel je voor dat er geen spoor ligt, hoe kun je dat gebied dan uitnutten? Die vraag zou toch op zijn minst moeten worden beantwoord."

- Professor Han Admiraal is tevens voorzitter van het comité ondergronds ruimtegebruik van de ITA, de International Tunneling and Underground Space Association.

Bron: Provinciale Zeeuwse Courant

[BR628]

Ghe, je zult als journalist maar zo'n achternaam hebben

[Daantje]

Het spoor omleggen levert ook geen ideale situatie op. In de loop van de jaren is het gebied rondom het spoor en het station opnieuw ingericht waarbij veel bedrijven en scholen júist daar zijn gaan zitten omdat ze vlakbij het station en dus centraal gelegen zijn want de rest van het openbaar vervoer in de omgeving is een ramp.

Mijn vader woont vlak langs het spoor en ik vond de geluidsoverlast daar altijd erg meevallen. Overdag zijn er genoeg omgevingsgeluiden dat het nauwelijks opvalt en 's nachts hoor ik het wel als ik in bed lig maar ik word er zeker niet wakker van. Andere mensen hebben daar misschien meer last van. De komst van de Westerschelde Container Terminal is bij mijn weten alles behalve zeker juist omdat er dan meer geluidsoverlast van het spoor komt dus dat lijken me een beetje over en weer argumenten die elkaar ondersteunen maar niet opgaan als een van tween niet doorgaat (spoorverdieping/verlegging of komst van de WCT).