Boekbespreking. De bus van Langhout

[nvdw]

Van oorsprong ben ik Woubruggenaar en opgegroeid met de gele bussen van Centraal Nederland en Westnederland. Mijn ouders en de rest van het dorp moesten zich niet lang voor mijn geboorte nog verplaatsen met de NAL, de ov-tak van busvervoerder Langhout uit Ter Aar. Dat 'NAL' komt er nog steevast met veel dedain uit, met als steen des aanstoots de ouwe troep waarmee deze kleine streekvervoerder zijn ritjes reed. Boem, pets, knal, daar komt de... enfin.

Met het verdwijnen van de NAL in 1981 is dit bedrijfje snel in de vergetelheid geraakt, want je vindt er haast niets over. Streekhistoricus Hans van der Wereld maakte ooit een boekwerkje getiteld 'De bus van Langhout', echter in kleine oplage en dan voornamelijk als tastbare herinnering van oud-NAL-chauffeurs aan hun oude werkgever. Onder dezelfde titel heeft Van der Wereld nu opnieuw een geschiedenis van de NAL uitgebracht, aanzienlijk dikker en uitgebreider dan dat oudere boekwerkje, en aanmerkelijk ruimer verkrijgbaar bovendien.

Het boek beschrijft de geschiedenis van de NAL van het prille begin in 1923, toen oprichter Piet Langhout zich als een van vele pioniers in het lokale busvervoer waagde, tot het einde in 1981, toen Centraal Nederland de busdiensten van de NAL op zich nam. 'De bus van Langhout' is geen boek voor alleen busfetisjisten. Achterin het boek is een ruime appendix opgenomen met alle bussen die ooit voor de NAL hebben gereden, inclusief foto's en korte beschrijvingen, maar in het algemeen genomen is het een goed opgeschreven streekgeschiedenis met veel aandacht voor de romantiek van het busvervoer van voor de oorlog, het ondernemerschap in het algemeen en de moeilijkheden van een kleine particulier in een door steeds grotere busbedrijven beheerste ov-wereld.

De geschiedenis van de NAL is daardoor ook een beetje een blauwdruk voor de geschiedenis van het openbaar busvervoer in Nederland in het algemeen. Van der Wereld beschrijft mooi het dubbele gezicht van een kleine vervoerder in een dunbevolkte streek, met aan de ene kant de chauffeur die zijn klanten kent, maar ook een bedrijf waar uiteindelijk de bussen uit elkaar vallen en de chauffeurs soms zeven dagen per week op zowel toer- als streekbus rijden, officieel 'om een centje bij te verdienen', maar ook omdat de NAL geen geld had om extra personeel aan te nemen.

Van der Wereld heeft het boek goed belegd met beeldmateriaal in de vorm van mooie ansichten, antieke advertenties, sfeerfoto's en buskaartjes. Wat ik alleen mis is kaartenmateriaal, al dan niet met de lijnvoeringen erop. Zelfs ik als voormalig streekbewoner met bovengemiddelde kennis van het openbaar busvervoer moet aan de hand van de tekst toch regelmatig naar Google Maps teruggrijpen om een beeld te vormen van de busdiensten die de NAL in de loop der tijd heeft gereden. Ik weet dan nog wat Van der Wereld bedoelt met 'de Lage Zijde van Alphen aan den Rijn', waar ook het nog minder bekende en in onbruik geraakte 'Oudshoorn' had kunnen staan. Maar Slikkendam? Wilnis-Driehuis? De Ziendeweg bij Aarlanderveen?

Evengoed een mooi boek voor ov-liefhebbers in het algemeen. Verkrijgbaar via de websjop van uitgever Boekscout voor € 21,25 ex verzending.