Prikkelend KpVV bericht Sociale Functie OV

[student]

KpVV heeft een prikkelende notitie geschreven over de sociale functie van het OV in Nederland:

De sociale functie wordt vaak gebruikt als argument om bepaalde ontwikkelingen in het openbaar vervoer tegen te houden (bezuinigingen) of juist te bepleiten (tariefdifferentiatie). Het KpVV heeft laten onderzoeken wat die sociale functie precies inhoudt. Over wie hebben we het en welke vervoeroplossingen kan de overheid bieden? De uitkomst verrast: traditioneel tot de sociale functie gerekende doelgroepen zijn in de praktijk maar zelden afhankelijk van openbaar vervoer. Andere groepen worden juist over het hoofd gezien.

http://www.kpvv.nl/KpVV/KpVVHome/Kennis ... nctie.html

[Fles]

Wat een kort-door-de-bocht verhaal.

In lijn met het verhaal zelf wou ik het daar verder bij laten.

[find_your_spot]

Als ik een doelgroep mag noemen die te beroerd zijn om de buschauffeur bij het instappen te begroeten, dan zijn het vaak ouderen die volledig afhankelijk zijn van OV.

In het onderzoek wordt met geen woord gerept of die doelgroep zelf ook sociaal is.

[Statler Rail]

Inderdaad een nogal kort door de bocht bericht. Ook wordt het onderzoek dat er zogenaamd aan ten grondslag zou liggen vrijwel niet onderbouwd. Er worden wat stellingen geponeerd en dat is het dan.

Ik ben eerder geneigd om het tegenovergestelde te denken van wat zij voorstellen. Gebiedsontsluitende lijnen zijn belangrijker dan gestrekte lijnen en snelle verbindinden. Liever een iets langzamere bus, dan helemaal geen bus. De praktijk laat bovendien zien dat je met snellere of "hoogwaardige" bussen nauwelijks nieuwe reizigers trekt. Het is naar mijn idee verkeerd om steeds maar weer bakken met geld uit te geven aan "comfortbussen" en wat ze allemaal voor tierelantijnen van ons vragen; je kan dat geld veel beter besteden aan het op orde hebben van je basisaanbod. Het OV staat of valt met een goed basisnetwerk.

[Fles]

Inderdaad een nogal kort door de bocht bericht. Ook wordt het onderzoek dat er zogenaamd aan ten grondslag zou liggen vrijwel niet onderbouwd. Er worden wat stellingen geponeerd en dat is het dan.

Ja, en dat zouden dan "conclusies" zijn van waarnemingen die nergens terug te vinden zijn.

Kijk, iedere dooie lul kan wel roepen "Schaf het OV op het platteland af, er woont toch niemand". Dat is niet meer of minder geloofwaardig of inhoudelijk dan 2 pagina's niksheid van iets wat zich een kennisplatform noemt. Want dit verhaal slaat gewoon nergens op. Ik mag hopen dat er niet te veel belastinggeld naar dit soort duimzuigerij gegaan is.

[find_your_spot]

Volgens mij zouden STF en ik nog een beter onderzoeksrapport kunnen uitbrengen over de mobiliteit van de invalide OV gebruiker in het nachtnet.

[Klaasje]

Ik denk dat wat er in de twee pagina's samenvatting van het onderzoek staat wat genuanceerder wordt bedoeld. De sociale functie wordt voornamelijk gebruikt door mensen die niet de beschikking hebben over een auto. Dat is best logisch als we bedenken dat het OV in veel gevallen te traag is om überhaupt te kunnen concureren met de auto en omdat de frequenties regelmatig zo laag liggen dat je veel flexibiliteit laat liggen als je niet met de fiets of auto gaat. De andere groep die genoemd wordt zijn lichamelijk beperkten maar die zie ik eigenlijk maar zeer zelden in het OV.

Als we met het ov ook veel automobilisten willen trekken dan zal het snel moeten zijn en daarnaast het liefst ook nog frequent. Ik denk dat dit niet zo makkelijk bereikt wordt door het straktrekken van een lijn omdat de winst vaak relatief beperkt is en doordat het straktrekken er veelal niet toe leidt dat je meerdere lijnen kunt bundelen zonder alsnog voor extra reistijd te zorgen is het lastig om frequent te rijden. Het ov zal dus over het algemeen weinig automobilisten trekken buiten gebieden waar de bus ook daadwerkelijk een snelle route heeft of een trein aanwezig is.

Dat laat echter wel staan dat het de vraag is of het efficiënt is om met de bus de dorpjes in te gaan. Zeker als de dorpjes niet al te groot zijn en er geen huis verder dan een kilometer van de provinciale weg staat dan hoeft de bus niet de provinciale weg af als het dorpje geen streekfunctie heeft en er goede fietsvoorzieningen bij de bushalte zijn. Hier kan soms best een hoop geld verdiend worden door het rechtrekken van een lijn doordat het aantal DRU's per rit afneemt. Het is echter onwaarschijnlijk dat dit ook echt meer reizigers gaat opleveren tenzij er echt veel tijd verdiend wordt met het straktrekken. Bedenk wel dat de winsten van het straktrekken behoorlijk kunnen oplopen als een lijn onderweg veel dorpjes inrijdt. Dat is echter niet overal het geval.

[Vinny]

Zullen we Amstelveen eens een keer overslaan met de bus? Per slot van rekening is dat ook een dorp (alleen wat groter) en het frustreert de gemiddelde snelheid van het streekvervoer enorm.

Volgens mij zouden STF

Drie keer per dag een bus die de meest wazige boerenwegen in de middle of nowhere aandoet inclusief haltes waar geen haltepaal staat...

[AppleMoose]

De andere groep die genoemd wordt zijn lichamelijk beperkten maar die zie ik eigenlijk maar zeer zelden in het OV.

Dat komt vooral omdat het OV nog altijd niet erg toegankelijk is voor lichamelijk beperkten (wordt aan gewerkt, en het is al vele male toegankelijker dan 20 jaar geleden).
Bij het spoor moet je minimaal 3 uur vantevoren aanmelden als je assistentie nodig hebt met in en uit de trein gaan. Daarnaast beschikken lang niet alle stations over rolstoelbruggen. Daarnaast is het vaak ook een gedoe om op het station te komen. Bussen zijn wel toegankelijk, maar niet iedereen woont dicht bij een bushalte, of kan er zelfstandig naartoe. Dan heb je of begeleiding nodig, of toch een deel regiotaxi.
Voor een ritje met de trein moet je dus veel plannen en ruim van tevoren allemaal regelen. Spontaan even naar de stad gaan zit er dus niet bij!
Voor regiotaxi geldt dat je slechts 1 uur vantevoren hoeft te bestellen, en je wordt van deur tot deur gebracht.

[Klaasje]

Dat komt vooral omdat het OV nog altijd niet erg toegankelijk is voor lichamelijk beperkten (wordt aan gewerkt, en het is al vele male toegankelijker dan 20 jaar geleden).

Hier kan je je binnen de stad vrijwel probleemloos van halte naar halte komen met een rolstoel. Bijna alle haltes zijn verhoogd aangelegd en zelfs de paar overgebleven haltes die dat niet zijn, zijn in principe meer dan ruim genoeg voor rolstoelen waardoor het wat grotere hoogteverschil niet echt een probleem is. Toch heb ik al twee keer in de afgelopen paar jaar een rolstoelgebruiker gezien terwijl ik vele malen allerlei taxibusjes voor die mensen heb gezien. Misschien is zo'n systeem met taxibusjes zo slecht nog niet.

[AppleMoose]

Niemand roept dat het taxisysteem een slecht systeem is.
We zitten nog echt in een overgangsfase. Het is nog niet zo lang dat het busvervoer toegankelijk is, en veel gehandicapten maken nog gebruik van taxi's. Deels uit gemak (deur tot deur), prijs (goedkopere ritprijs), gevoel van onveiligheid en deels is het ook gewenning.
Vooral de jongere generatie gehandicapten maken meer gebruik van het ov.

Verder is het denk ik ook afhankelijk per regio en buslijn, hoeveel gehandicapten er gebruik maken. In mijn regio zie ik wel met enige regelmaat rolstoelers in de streekbussen. In de stadsbussen van arnhem zie ik ze vaker. Dat komt vooral door de grote hoeveelheid zorginstellingen die in Arnhem (denk aan "Het Dorp" en de regio zijn gevestigd.

De komende jaren gaan we ze meer tegenkomen, aangezien er in diverse provincies flink bezuinigd gaat worden op het taxivervoer. Ritprijzen verhogen, strengere indicaties (dus geen recht meer op vervoer, of slechts naar de dichtsbijzijnde bushalte).

[Chauf21]

Op zich is een discussie over wat er onder een sociale functie kan worden volstaan wel interessant. Vaak heb ik het idee dat men het (gedeeltelijk) schrappen of wijzigen van lijnen liever achterwege laat vanwege de negatieve reacties die dat kan opleveren. Men houdt het dan maar op de 'sociale functie' die een buslijn kan hebben, maar welke functie dat dan is blijft vaag. Dat is jammer, want daardoor gaan efficiëntievoordelen verloren of worden er juist complete lijnen opgdoekt terwijl er voldoende alternatieven bestaan of kunnen worden opgezet.

Zo kan het best volstaan om voor bepaalde gebieden tussen 10 en 14 uur een apart buslijntje te laten rijden. Je kan bepaalde lijnen dan in de spitsen strekken zonder dat je daarmee andere groepen in een isolement laat komen. Bovendien zit je dan in de daluren waardoor het reizen in de gehele OV-keten voor die groepen comfortabeler is. Het is over het algemeen immers rustiger en personeel heeft net wat meer tijd om iemand te helpen.

Met betrekking tot de toegankelijkheid moet je je ook afvragen wat je nou precies bedoelt met 'sociale functie'. Als er goede alternatieven bestaan, vind ik dat je mensen daar ook op kunt wijzen. Als je een goed werkend taxisysteem hebt, dan hoef je die mensen niet koste wat kost in het openbaar vervoer willen krijgen. De sociale functie van het OV kan, misschien paradoxaal, dus ook inhouden dat je juist investeert in niet-bussen of dat je subsidies op het aanvullende vervoer niet afbouwt.

Dergelijk inzichten, en niet de vraag wie er wel of niet toe kan worden gerekend, dragen m.i. veel meer bij aan een prikkelend bericht over de sociale functie :)

[AppleMoose]

Als je een goed werkend taxisysteem hebt, dan hoef je die mensen niet koste wat kost in het openbaar vervoer willen krijgen.

het is in deze een en-en verhaal.
Het past bij deze tijd dat gehandicapten steeds zelfstandiger (willen) zijn. Denk aan het feit dat steeds meer gehandicapten bij jou en mij in de wijk komen wonen ipv in een instelling. Daar past het zo zelfstandig mogelijk kunnen reizen ook bij. Daarnaast kost een apart taxisysteem ook (veel) geld en is deels inefficiënt.

[Daniel]

Zo kan het best volstaan om voor bepaalde gebieden tussen 10 en 14 uur een apart buslijntje te laten rijden. Je kan bepaalde lijnen dan in de spitsen strekken zonder dat je daarmee andere groepen in een isolement laat komen. Bovendien zit je dan in de daluren waardoor het reizen in de gehele OV-keten voor die groepen comfortabeler is. Het is over het algemeen immers rustiger en personeel heeft net wat meer tijd om iemand te helpen.

In zo'n geval zou je iets krijgen als lijn 6 in Dordrecht, die reed ook precies tussen de spitsen in een uurdienst. Lijntje was ook duidelijk vanwege de sociale functie ingesteld (busverbinding voor een groot bejaardentehuis) en werd gereden door een bus die anders toch stilstond tussen twee ritten van een andere lijn in.
Desondanks bleek ook hier het gebruik minimaal te zijn. De bejaarden hadden kennelijk geen behoefte aan een busverbinding en waren blijkbaar in staat een eindje te lopen naar een iets verder gelegen halte (aan de andere kant van het spoor) om zo meer keuze uit busverbindingen te hebben.

[Vinny]

Als je een goed werkend taxisysteem hebt, dan hoef je die mensen niet koste wat kost in het openbaar vervoer willen krijgen.

het is in deze een en-en verhaal.
Het past bij deze tijd dat gehandicapten steeds zelfstandiger (willen) zijn. Denk aan het feit dat steeds meer gehandicapten bij jou en mij in de wijk komen wonen ipv in een instelling. Daar past het zo zelfstandig mogelijk kunnen reizen ook bij. Daarnaast kost een apart taxisysteem ook (veel) geld en is deels inefficiënt.

Een gehandicapte is toch meer zelfstandig met een taxi dan met de bus?

[Fles]

Een gehandicapte is toch meer zelfstandig met een taxi dan met de bus?

ja, maar een niet-gehandicapte ook natuurlijk :)

[Statler Rail]

Sowieso is de combinatie gehandicapten en OV nou niet echt een gelukkige. Ik heb wel een aantal vrienden die een beperking hebben, en die zien met reden enorm op tegen het gebrui van OV. Er hoeft maar iets te gebeuren en je bent aan de goden overgeleverd. Stel dat bijvoorbeeld dat de trein door een aanrijding ineens niet verder rijdt dan een bepaald station. Zie dan maar eens de trein uit te komen in je rolstoel. En dan na een uur wachten op het stationsplein een manier zien te vinden om met je rolstoel een treinvervangende touringcar in te komen. Dat risico wil je gewoon niet lopen als je afhankelijk bent. Voor gehandicapten zijn aangepaste auto's of aangepaste fietsen in de regel een veel betere manier om te voorkomen dat ze in een isolement raken. Dát geeft namelijk pas echt bewegingsvrijheid.

Een "anti-isolementslijn" tussen de spitsen gaat niet werken, want de reismogelijkheden zijn dan veel te beperkt. Voor niet-forensen/scholieren/studenten heb je een basisfrequentie nodig van minimaal 1x per uur, en dat zowel 's ochtends als 's middags, en eigenlijk ook nog 's avonds. Met een lagere bedieningsfrequentie krijg je niet-dagelijkse reizigers met geen stok in de bus. En zélfs met een redelijk basisniveau is dat nog enorm lastig.

In dit verband is interessant hoe Connexxion heeft geprobeerd om in NZW-Fryslân dorpen uit hun isolement te verlossen. Waar tot 2006 op het platteland alleen in de spits een paar bussen reden, reed Connexxion vanaf 2006 de hele dag ieder uur op deze lijntjes. Gevolg: Connexxion verliest nu bakken met geld, omdat de voorspelde reizigersgroei zich veel minder voordoet dan verwacht. Vanaf december gaan al die lijntjes gewoon weer terug naar 3 ritten in de ochtendspits en 2 tot 4 ritten in de middagspits. Experiment mislukt, kunnen we wel zeggen.

[Wubbo]

Ik heb nog een tijdje bij NS gehandicaptenvervoer gedaan, maar bij iets wat ook maar leek op een stremming werd de gehandicapte of gelijk omgeleid (incl extra overstaphulp) of er werd direct een taxi naar de bestemming geregeld. Er is (of was, ik ken de situatie nu niet) in ieder geval geen sprake van moeilijk doen met treinvervangende bussen. Meestal was de gehandicapte eerder weg dan dat de eerste bus voor het treinvervangend vervoer kwam.

Maar goed, ik kan me het idee wel voorstellen. Kennelijk is hier met goede voorlichting nog wel wat te winnen.

[VIRM]

Sowieso is de combinatie gehandicapten en OV nou niet echt een gelukkige. Ik heb wel een aantal vrienden die een beperking hebben, en die zien met reden enorm op tegen het gebrui van OV. Er hoeft maar iets te gebeuren en je bent aan de goden overgeleverd. Stel dat bijvoorbeeld dat de trein door een aanrijding ineens niet verder rijdt dan een bepaald station. Zie dan maar eens de trein uit te komen in je rolstoel. En dan na een uur wachten op het stationsplein een manier zien te vinden om met je rolstoel een treinvervangende touringcar in te komen. Dat risico wil je gewoon niet lopen als je afhankelijk bent. Voor gehandicapten zijn aangepaste auto's of aangepaste fietsen in de regel een veel betere manier om te voorkomen dat ze in een isolement raken. Dát geeft namelijk pas echt bewegingsvrijheid.

Veel gehandicapten maken nu gebruik van taxi's, zoals hierboven is geschreven. Daar gaat sowieso een verandering in komen, omdat de overheid gaat snijden in de Valys-vergoedingen/subsidies.
Ik heb zelf een lichte aversie tegen dit soor taxi-systemen (mede door 'leuke' ervaringen uit het verleden en dat het algemeen bekend is dat de stiptheid van het OV heilig is vergeleken met die van de taxi's ).

Dat sommige gehandicapten enorm opzien tegen het gebruik van het OV kan ik mij ook voorstellen. Niet alles is even toegankelijk. Zelf ben ik ernstig visueel beperkt (heb nog maar een héél klein gezichtsveld), maar soms vraag ik het mij ook af hoe een blind iemand iets zou moeten doen; als voorbeeld zou ik dat het dynamische perronsysteem op Schiphol willen nemen van de sporen 1/2 en 5/6: hoe zou je als blind iemand in hemelsnaam moeten weten op welk perron je trein aankomt?
Er is in de loop der jaren al het een an al verbeterd: automatische halte-afroep, meer aandacht voor toegankelijke stations (al zijn sommige stations echt dramatisch als je de weg daar niet goed kent).
Maar er zijn ook wel zaken waar er niet genoeg aandacht wordt besteed aan de toegankelijkheid, zoals de welbekende OV-chipkaart.

Zelf laat ik mij door het wel- of niet toegankelijk zijn van het OV niet tegenhouden. Ik plan mijn reis gewoon en ga dan lekker op pad. Als ik onderweg op een onbekend station iets niet kan vinden, dan vraag ik het. Als ik op Amsterdam Centraal over moet stappen op de nachtbus en in het donker het Stationsplein over moet steken, dan spreek ik gewoon even een S&V'er aan. En als ik naar een onbekend station moet waar ik geen idee heb waar de CiCo's staan, dan vraag ik het hier op het forum (of check ik doordeweeks gewoon lekker niet in en plaats het onder de 'niet-mijn-probleem-als-de-conducteur-moeilijk-doet' categorie).

[AppleMoose]

Een gehandicapte is toch meer zelfstandig met een taxi dan met de bus?

In de zin van?

Je bent in beide gevallen afhankelijk van een ander (chauffeur). Bij een regiotaxi ook nog eens van de centrale die je moet bellen. Een taxi moet je minimaal een uur van tevoren bestellen. Daarnaast zit er nog een speling in de tijd wanneer de taxi komt. In de meeste gevallen een kwartier voor, en kwartier na de afgesproken tijd.
Een bus hoef je niet te bespreken, en kun je "spontaan" mee gaan reizen, zonder echt van te voren te hoeven plannen.

@Fles: Dat geldt in zoverre, dat een niet-gehandicapte een keuze heeft om per taxi, eigen vervoer of OV te reizen. Veel gehandicapten hebben die keuze niet of nauwelijks.

[Vinny]

Een bus hoef je niet te bespreken, en kun je "spontaan" mee gaan reizen, zonder echt van te voren te hoeven plannen.

Dat hoeft inderdaad niet als de bus eens in de twee uur rijdt... :') Een taxi kun je bestellen voor het moment dat je wilt reizen naar de plaats waar je heen moet vanaf de plek waar je al bent :Y (handiger dus)

[VIRM]

Een bus hoef je niet te bespreken, en kun je "spontaan" mee gaan reizen, zonder echt van te voren te hoeven plannen.

Dat hoeft inderdaad niet als de bus eens in de twee uur rijdt... :') Een taxi kun je bestellen voor het moment dat je wilt reizen naar de plaats waar je heen moet vanaf de plek waar je al bent :Y (handiger dus)

Een taxi heeft altijd zo'n leuke 'marge' van een kwartier voor en een kwartier na de afgesproken tijd.
Als het tegenvalt zitten er ook meer mensen in de taxi die eerst eruit worden gelaten, zodat je aan de late kant op je bestemming komt.
En een taxi heeft ook weer een 'ophaaltijd'. Is het feestje leuk en zou je eigenlijk nog willen blijven? 'Sorry, mijn taxi is er al!'

Als je met het openbaar vervoer wilt, dan heb je inderdaad een beetje een probleem als je in een gat woont waar er heel erg weinig bussen rijden. Daarom zou ik bijvoorbeeld ook niet in een gat wonen waar zo'n bus slechts een keer in de 2 uur komt. Maar ik heb dan weer de luxe om in een plaats te wonen waar er overdag 10 treinen per uur naar Amsterdam gaan (en terug), al zijn er wel wat kanttekeningen te plaatsen bij de bereikbaarheid in het weekend na de laatste trein.

[Vinny]

De belangrijkste reden dat ik niet veel met de taxi ga heeft meer te maken met de prijs. Amsterdam-Aalsmeer is 40 euro. Dan neem ik slak 172 wel...