Niets is zo veranderlijk als het weer, wordt wel eens gezegd. Nou, op het spoor kunnen ze er anders ook wat van. Op mijn dienstkaartje staat dat ik naar Den Helder moet. Van daaruit naar Nijmegen en dan weer terug naar Zwolle; prima dienst. Met de Sprinter vertrek ik naar Amsterdam, mooi op tijd, genoeg animo. Net na Kampen Zuid word ik gebeld door de bijsturing; tussen Dronten en Lelystad staat een defecte trein, waardoor wij terug zullen gaan naar Zwolle vanuit Dronten. Als we de tunnel uit zijn onder het Drontermeer, roep ik dan om naar onze reizigers. Ze ondergaan het gelaten als ik ze weet te vertellen dat de volgende Sprinter wel weer door zal rijden. De machinist komt naar de andere kant van de trein gelopen, de reizigers die naar Zwolle willen stappen in en kort daarna vertrekken we weer. Ik ga de trein na Kampen Zuid door om te controleren. Iedereen heeft een geldig kaartje, maar er is één jongen nogal gefrustreerd dat de trein van een half uur eerder is uitgevallen richting Zwolle. Dat is althans wat ik opmaak uit zijn zwaar geïrriteerde tirade met woorden als ‘respectloos’, omdat ik kom controleren. Ik kijk de reizigers die bij hem in de buurt zitten aan om te zien of ik iets heb gemist, maar als er een trein is uitgevallen dan is het schijnbaar respectloos om te vragen of iemand voor zijn treinreis heeft betaald. Ik zeg hem dat ik zijn frustratie van een uitgevallen trein wel kan voorstellen, maar dat hij dat toch vooral niet op mij af moet reageren. Niet op deze manier, in ieder geval. “Het is ook niet tegen u,” zegt hij dan. Ah, zeg dat er dan even bij... Blijer kan ik hem niet maken, ik kan er wel voor zorgen dat we alsnog op tijd in Zwolle aankomen, zodat hij zijn aansluitende trein kan halen.
In plaats van Den Helder kom ik op die manier via Deventer in Enschede terecht. Ook mooi. Van daaruit moet ik een Intercity naar Amersfoort brengen. In die trein kom ik bij een mevrouw terecht die me een Uitstel van Betaling geeft van Eindhoven naar Utrecht. Ik moet even goed kijken of ik niet iets mis, maar we rijden toch echt tussen Apeldoorn en Amersfoort. En het Uitstel is vanmiddag rond half twee uitgeschreven, momenteel loopt het tegen negen uur. “Nee,” zegt de vrouw, “ik ben onderweg naar Utrecht en ik ben in slaap gevallen onderweg. Ik heb geen idee hoe ik hier terecht ben gekomen.” Aha. Mijn collega komt me tegemoet lopen, kijkt met me mee en herkent de vrouw. “Ja, die heb ik vanmiddag al gezien. Toen trof mijn collega haar. De conducteur had gezegd dat mevrouw over moest stappen in Den Bosch.” Geen idee waarom, maar dat triggert de vrouw: “Dat is niet waar! De conducteur heeft helemaal niet...!” Ik sus het geheel en vraag mijn collega hoe laat ze die vrouw heeft aangetroffen in de trein. Het antwoord is drie uur. Dat maakt het rekensommetje voor mij compleet; deze mevrouw is op de bonnefooi aan het rondreizen en doet net of haar neus bloedt. Dus krijgt ze van mij nog een Uitstel van Betaling, om mee naar Utrecht te komen. Ze werkt mee als ik haar zeg dat de Klantenservice dat verder wel uitzoekt. Op de een of andere manier is er iets met deze mevrouw en ik ben er nog steeds niet achter wat dat precies is. Maar ik houd niet zo van gelieg en bedrieg. Want vijf uur lang in slaap vallen in de trein en dan compleet van je route afgeweken te zijn..? Nee, dat maak je de kat maar wijs.
Het is de bedoeling om via Amersfoort dan alsnog via Utrecht naar Arnhem te gaan om daar mijn eigen trein op te halen. Tenminste, dat is de bedoeling. Voordat we met de trein in Amersfoort aankomen, heb ik de Bijsturing aan de telefoon; door een seinstoring bij Utrecht Overvecht rijden er een aantal treinen niet, waardoor er geen conducteur is om de Sprinter van Amersfoort naar Zwolle te brengen. Of ik dat alsjeblieft wil doen. Vooruit; ik neem dat ding wel mee. Als ik in Amersfoort met de machinist op die trein sta te wachten, loopt de vertraging echter langzaamaan op. Eerst vijf minuten, dan tien en uiteindelijk vertrekken we met 16 minuten vertraging, door die eerder genoemde seinstoring. Onderweg zorg ik er voor dat de trein zo snel als mogelijk kan vertrekken en tussendoor controleer ik de reizigers ook nog even. Het merendeel zijn reizigers die richting Leeuwarden en Groningen willen, want door de storing is ook de Intercity die voor ons uit zou gaan uitgevallen. Door onze vertraging ziet het er niet naar uit dat ze de Intercity naar Groningen gaan halen, dus ga ik nog even een rondje bellen. Net voor Zwolle krijg ik uitsluitsel; de Intercity naar Groningen wacht even op de reizigers. Met 11 minuten vertraging komen we binnen, de reizigers vliegen naar de Intercity op spoor 7 en ik kan eindelijk even rust nemen, want ik heb nog geen pauze gehad.
Als ik na veertig minuten ben bijgekomen van het geren en gevlieg, staat er op mijn dienstkaartje nog een rit naar Zutphen en terug, om dan alsnog mijn eigen trein op te halen. Ben ik toch nog een klein stukje met mijn geplande dienstkaartje bezig geweest...
Wederom ben ik onderweg met een Sprinter naar Amsterdam. We vertrekken op tijd vanuit Lelystad. Of tenminste, zo lijkt het. Na drie meter gereden te hebben, komt de trein abrupt weer tot stilstand. Ik stap de cabine van de machinist in, waar een alarm klinkt. Er zijn verschillende soorten storingen die in een trein op kunnen treden, die elk zijn ingedeeld in een bepaalde categorie: Een C-storing is iets kleins, zoals een beeldscherm in de trein dat niet werkt. Een B-storing is ernstiger, zoals een toilet dat defect is. Bij een A-storing is de veiligheid in het geding en klinkt het alarm en moet de trein direct tot stilstand gebracht worden. Zoals nu dus het geval is: Er blijft volgens de centrale computer een hydraulische rem hangen, waardoor de trein niet verder kan rijden. De machinist probeert eerst de meest gebruikte oplossingen, maar dat wil niet vlotten. Ik roep om dat het even kan duren, zodat de reizigers op de hoogte zijn. Als hij vervolgens de materieelcentrale belt, worden er wat andere dingen geprobeerd, maar daarvoor moet de machinist ook naar de andere kant van de trein. Ik overleg kort met hem, met het oog op de tijd, om de reizigers voor Almere Centrum en Amsterdam Centraal te laten overstappen op de Intercity die aan de overzijde van het perron staat, waarna ik de deuren van de trein opnieuw open en omroep dat die reizigers het best over kunnen stappen. Op het moment dat die Intercity vertrokken is, hebben de machinist en de materieelcentrale het euvel verholpen en kunnen we, met twintig minuten vertraging, de achtervolging inzetten. Dat lukt aardig, maar ter hoogte van Weesp loopt het wat minder soepel en moet er nog een Intercity voor ons uit die op tijd is. Uiteindelijk staan we met 17 minuten vertraging op de klok langs het perron. Er is een andere conducteur opgetrommeld om voor mij heen en weer naar Hoofddorp te gaan, waarna ik de trein weer van hem overneem.
Ik controleer die Sprinter richting Amersfoort op mijn gemak en kom op een bepaald moment bij het toilet terecht. Omdat ik ook maar eens mens ben, maak ik daar wel eens gebruik van. Zo ook nu, alleen is het weer een mooi CSI-momentje. Op de een of andere manier vind ik daar de gekste dingen. Ooit een complete, gejatte, Dvd-speler die ze door de pot hadden geprobeerd te spoelen, deze keer ligt er een overjas van een Albert Heijn-medewerker. Goed verstopt achter de toiletpot en dan gaan bij mij alle alarmbellen rinkelen. Ik neem de jas mee naar de cabine en meld hem daar aan, eerst als verdacht object, daarna als gevonden goed. Op die manier staat de jas geregistreerd, voor het geval de politie er wat mee wil. Zo’n jas laat je namelijk niet ‘gewoon’ achter op het toilet van een trein, lekker verstopt achter de toiletpot. Ik niet, tenminste.
In de Intercity naar Leeuwarden komt een collega mij vergezellen met haar leerling. Hij loopt nu net anderhalve maand mee en ik vraag hem naar zijn bevindingen. Hij zegt dat hij zijn draai wel redelijk heeft gevonden, maar dat het vooral de eerste maand heel erg vermoeiend was, door alle indrukken die er op je afkomen. En dat je heel snel moet kunnen schakelen in situaties. De avond ervoor hadden ze een ruziënd stel in de trein, dat in de coupé tegen elkaar aan het bekvechten was. Met behulp van zijn mentrix hebben ze de boel weten te sussen, maar dat was wel weer een moment dat hij vooraf niet had verwacht. Het is dan ook iets heel anders dan het slagersvak, dat hij voordat hij bij het spoor solliciteerde beoefende.
Met de laatste trein van Leeuwarden naar Zwolle ben ik onderweg. Het is zondagavond en er zit een handvol reizigers in de trein. Ze zijn onderweg naar Groningen, want de ochtend erop worden ze geacht weer in de schoolbanken te zitten. In Meppel hebben ze een kwartier overstaptijd; geen vuiltje aan de lucht. Tot we in Steenwijk aankomen en het bord boven het perron aangeeft dat we 10 minuten vertraging hebben. Ik loop naar de machinist en vraag hem hoe dat zit. Hij heeft net de telefoon opgehangen, want de treindienstleider heeft gebeld om te melden dat er een trein uit de richting van Meppel komt en dat we die niet tegemoet mogen rijden. We kijken elkaar een paar seconden verbaasd aan, want we hebben geen idee wat dat voor moet stellen. Ik moet vervolgens denken aan de overstap in Meppel op de trein naar Groningen en we besluiten de treindienstleider terug te bellen en naar die overstap te vragen. Die wordt voor ons gegarandeerd, zodat ik dat de reizigers kan vertellen. Als er tien minuten wachten voorbij zijn, zien we nog steeds geen trein in onze richting komen. Het bord wijzigt al in twintig minuten vertraging en als het inderdaad in die richting gaat, verschijnen er in de verte ineens drie witte lampen die onze richting op komen. Het duurt dan nog een hele tijd, maar dan staat er een locomotief met allerlei wagons achter, waarop tanks staan van Defensie. De machinist zegt dan fijntjes: “Ja, die hadden we inderdaad niet tegen willen komen; die trein is een beetje te breed. Dat had ons de hele zijkant van de trein gekost.” Uiteindelijk vertrekken we met zesentwintig minuten vertraging, maar in Meppel halen de reizigers allemaal de trein naar Groningen en kunnen wij rap door naar Zwolle en naar huis.
En dan dat onderwerp waar je niet omheen kunt: Het verschrikkelijke ongeluk met de trein van Arriva tussen Dalfsen en Ommen, waarbij de trein is ontspoord en de machinist om het leven is gekomen, nadat de trein tegen een hoogwerker was gebotst. Iets dat je niet hoopt mee te maken, waar je het liefst niet bij betrokken raakt en niet over na wilt denken. Op televisie heb ik de directeur van Arriva, Anne Hettinga, zien reageren en dat deed de man heel ingetogen en met veel respect voor zijn personeel. Het zorgde bij mij voor rillingen; op dat moment besef je weer dat je met al het personeel, van welke vervoerder dan ook, één grote spoorfamilie bent. Zij met hun blauwe treinen op de Vechtdallijnen, wij met onze geelblauwe en witblauwe treinen in de omliggende regio’s. We doen allemaal hetzelfde; we proberen alle reizigers zo veilig mogelijk en als het even kan zo punctueel mogelijk van hun opstapstation naar hun bestemmingsstation te brengen. Als collega’s onder elkaar groeten we elkaar ook en zullen we ook voor elkaar opkomen als dat nodig is. Nu verliest onze familie een lid aan een noodlottig ongeval en dat stemt triest. De stemming in de personeelsverblijven is terneergeslagen; zoiets slaat in als een bom.
En zo heb ik de laatste tijd weer een heleboel meegemaakt; leuke, spannende, maar ook trieste dingen. Nu is het tijd voor mij om vakantie te nemen; ik vertrek naar de andere kant van de wereld om daar rond te reizen. Voorlopig dus even geen columns van mij, maar ook aan vakantie komt een einde. En weer een nieuw begin aan de avonturen die ik in en rond de trein beleef!
Mikos, Hoofdconducteur
