De tramlijn Deventer-Zutphen was een verlengstuk van de tramlijn Zutphen-Emmerich, en heeft bestaan van 1926 tot 1945, toen de brug over het Twentekanaal werd opgeblazen en niet meer op werd gebouwd voor de tram. We spreken hier over stoomtramlijnen wel te verstaan, zoals die 'in de provincie' erg veel voorkwam aan het begin van de 20e eeuw. Bussen waren er nog amper, en stoomtrams verzorgden vervoersrelaties waarvoor een echte spoorlijn wat te veel zou zijn. Deze lijnen hoefden ook niet aan de Spoorwegwet te voldoen. De snelheid lag nooit erg hoog, meestal rond 30 kmh.
Enniehoe, ik was op oude kaarten wat research aan het doen om het verloop van die tramlijn Deventer-Zutphen te bepalen. Het verraste me enigszins, Eefde werd bijvoorbeeld helemaal niet aangedaan (sommige artikelen zeggen van wel, maar de kaarten bewijzen het tegendeel). De tramlijn ging via de huidige jeugdinrichting Mettray, en dan naast de spoorlijn (zonder hem te kruisen) verder naar Zutphen. Direct ten noorden van Twentekanaal-Aansluiting moet de aftakking nog enigszins zichtbaar zijn!
In Gorssel ging de tramlijn ook niet zoals de huidige buslijn dwars door het dorp, maar net ten oosten ervan langs. En zo ontdekte ik dat het oude tramstation er nog steeds moest staan.. en aangezien het lekker weer was en ik vanmiddag toch vrij was, ging ik de fiets op.
We nemen eerst een kijkje op het Pothoofd, aan de zuidoostkant van de binnenstad van Deventer. De tramlijnen uit Borculo en Zutphen (waar beide huidige buslijnen dus uit zijn ontstaan!) eindigden hier. Niet bij het treinstation, want dan had men twee bruggen over de stadsgracht moeten verstevigen en daar was geen geld voor. Wel heeft van 1887 tot 1894 een paardentram gereden tussen het Pothoofd en het station, via de Brink. Dat lijntje was slechts anderhalve kilometer lang en werd vanwege de reizigersaantallen ook wel 'de leeglooper' genoemd. Het laat zich raden hoe populair deze tramlijn was.
Het Pothoofd was begin 20e eeuw een overslaghaven, daarom was er dus ook een aansluiting op het nog tot 2002 bestaande Deventer Straatspoor om goederen over te slaan. Een unieke situatie ontstond hier: er waren maar liefst drie verschillende spoorbreedtes.
Het oude tramstation staat er nog steeds en is nu in gebruik als wijkcentrum.
De tramlijnen volgden de huidige Zutphenseweg en splitsen zich in Epse, waar de lijn naar Zutphen rechtdoor ging, de weg bleef volgen, en aan de rand van Gorssel afboog om ten oosten van het dorp langs te gaan. Op een veld in het centrum staat het chalet-achtige stationsgebouw van Gorssel er nog steeds en is fraai gerestaureerd. Een stukje smalspoor is aangelegd om het spoorse verleden levend te houden. Het is tegenwoordig een soort buurthuis annex museumpje.
En toen ik de lijn wat verder volgde kwam ik ter hoogte van de Lijnbaan zowaar nog een paar honderd meter spoor tegen! Ongetwijfeld niet origineel, maar het was toch leuk om te zien dat men de herinnering aan de tram in Gorssel zo levend houdt. Dit alles is namelijk het enige dat er nog van de lijn te zien is, ik heb een tijdje terug per ongeluk een stuk van het tracé gevolgd bij Mettray in de buurt toen ik nog niet van de tram daar wist (ging er vanuit dat die via Eefde liep), maar daar is niks te zien.
En 750mm smalspoor is écht smal.. hoe kun je daar in hemelsnaam een beetje stabiel op rijden..
Wij danken U voor de aandacht :)
.