'Herdenkingstrein op dood spoor'

[Geert]

'Herdenkingstrein op dood spoor'
Deutsche Bahn ligt dwars bij herdenking holocausttransporten
Antoine Verbij, Berlijn

In de Tweede Wereldoorlog bracht de Reichsbahn miljoenen mensen feilloos naar vernietigingskampen. Een herinneringstrein krijgt nu tegenwerking van Deutsche Bahn.

Het was gisteren eindelijk zover. Onder grote belangstelling arriveerde de 'Trein van de herinnering' op het Ostbahnhof in Berlijn. De historische locomotief met drie oude wagons reist door Duitsland om te herinneren aan het transport door de Reichsbahn van ruim een miljoen kinderen naar nazi-vernietigingskampen.

De aankomst in Berlijn had veel voeten in de aarde. De Deutsche Bahn, opvolger van de Reichsbahn, werkte tegen. Er waren volgens het bedrijf amper geschikte stations in Berlijn. Bovendien wil ze de initiatiefnemers van de 'Trein van de herinnering' de volle kosten in rekening brengen voor gebruik van spoor en stations: zo'n honderdduizend euro.

Dat leidde tot een storm van protest. De minister van verkeer, Wolfgang Tiefensee (SPD), riep de Deutsche Bahn op, de kosten aan de initiatiefnemers te schenken. Anderen argumenteerden dat de Reichsbahn destijds aan de deportaties een veelvoud van het nu gevraagde bedrag had verdiend. Deutsche Bahn heeft echter nog geen concessies gedaan.

In Berlijn deden zaterdagavond zo'n 600 mensen mee aan een stille tocht naar het hoofdkantoor van de Deutsche Bahn. Daar ontstaken de demonstranten een zee van kaarsen om te herinneren aan de meer dan 4600 kinderen die uit Berlijn door de nazi's zijn afgevoerd.

'Zonder Reichsbahn geen holocaust', herhaalden de sprekers op de manifestatie die aan de demonstratie voorafging. Onder de Brandenburger Tor spraken woordvoerders van door de nazi's vervolgde minderheden hun verontwaardiging uit over de Deutsche Bahn. Harald Wolf (Linkspartij), locoburgemeester van Berlijn, veroordeelde de 'pijnlijke' manier waarop de Deutsche Bahn de 'Trein van de herinnering' op 'een dood spoor' probeerde te zetten.

Esther Bejarano, die de holocaust overleefde, hekelde de 'onwaardige houding' van de Deutsche Bahn. Nadat haar ouders in 1941 waren vermoord, werd ze op transport gezet, eerst naar Auschwitz, daarna naar Ravensbrück. Kort voor de bevrijding wist ze met zes andere meisjes te ontvluchten. "De bevrijding was voor mij een tweede geboorte."

In de 'Trein van de herinnering' zijn tal van zulke geschiedenissen te zien, te horen en te lezen. De trein startte op 7 november vorig jaar in Frankfurt am Main en bezocht tal van stations in het westen van Duitsland. Al bijna honderdduizend mensen zijn naar de trein gekomen. Veel schoolklassen kwamen kijken.

In de trein is te zien hoe de deportaties in hun werk gingen. De eenvoudige tentoonstelling toont hoe men de mensen uit hun huizen haalde, op pleinen samendreef, naar de treinen bracht en inlaadde. Ook is er veel aandacht voor degenen die het werk uitvoerden: de ambtenaren van het ministerie, de medewerkers van de spoorwegen, de agenten van de SS.

Andere delen van de trein zijn ingericht om jongeren in staat te stellen zelf onderzoek te doen. Daar hebben ze de beschikking over een bibliotheek en computers. Ze kunnen de namen van kinderen uit hun eigen woonplaats achterhalen om vervolgens uit te zoeken hoe die op het transport terechtkwamen. In de trein is ook ruimte om hun bevindingen te presenteren.

De trein staat tot en met 22 april op verschillende stations in Berlijn. Dan reist hij langs stations in het oosten van Duitsland naar Görlitz aan de grens met Polen. Vandaar gaat de reis naar het eindstation Auschwitz. Daar zal de de trein op 8 mei arriveren, de dag waarop veel Europese landen landen het einde van de Tweede Wereldoorlog herdenken.

Ook tentoonstelling over Franse kinderdeportaties niet welkom
Deutsche Bahn lag ook dwars toen het Franse echtpaar Beate en Serge Klarsfeld een reizende tentoonstelling in Duitse stations wilde opstellen. De tentoonstelling ging over de 11.400 joodse kinderen die de nazi's uit Frankrijk deporteerden en was al op verschillende Franse stations te zien.

De chef van de Deutsche Bahn, Hartmut Mehdorn, weigerde medewerking. In het spoorwegmuseum in Neurenberg besteedt de Deutsche Bahn al voldoende aandacht aan de holocaust, meende hij. Bovendien "is het onderwerp veel te ernstig om er mensen mee lastig te vallen die kauwend op een broodje van de ene trein naar de andere rennen."

Het echtpaar Klarsfeld, bekend om de hardnekkigheid waarmee het de nazigeschiedenis oprakelt, protesteerde heftig. Men vond een compromis. Op 23 januari dit jaar startte op een afgelegen perron van station Potsdamer Platz in Berlijn de tentoonstelling 'Extra treinen naar de dood'.

In die tentoonstelling is het materiaal van de Klarsfelds gecombineerd met materiaal uit het spoorwegmuseum van de Deutsche Bahn. De drukbezochte tentoonstelling reist inmiddels langs andere stations in Duitsland.

Bron: Trouw

[WSM]

Goed initiatief, die herinneringstrein.
Zouden we hier ook moeten hebben.

[Martijn]

Deutsche Bahn wekt publieke verontwaardiging
15-04-2008 11:21 | Van onze correspondent

BERLIJN - Naar schatting een miljoen kinderen uit Europa kwamen in de Tweede Wereldoorlog in de vernietigingskampen van de nazi's om. Een speciale tentoonstelling maakt de centrale rol van de toenmalige Reichsbahn tijdens de Holocaust aanschouwelijk. De huidige Deutsche Bahn ligt echter dwars. "Veel kinderen zagen Duitsland alleen door de kieren tussen de planken van de veewagens."

Op het aankondigingsbord van spoor 1 op Berlijn Ostbahnhof staat slechts één woord: "Sonderzug", speciale trein. De reusachtige zwarte stoomlocomotief legt een geur van steenkool over het perron. De machinist staat tegen de derde en laatste wagon, een veewagon, geleund. Op zijn hoofd een petje van de oude Reichsbahn, de naam van het spoorbedrijf ten tijde van het nationaalsocialisme. Honderden mensen verdringen zich op het kleine stuk afgezette perron om de Zug der Erinnering, de trein der herinnering, in Berlijn te zien. Sinds november rolt de rijdende tentoonstelling langs tientallen Duitse stations die bij de deportaties een rol speelden. In Berlijn ligt de Deutsche Bahn (DB) nu echter dwars.

Georg Brozek is 73 en wilde erbij zijn vandaag. Om zijn generatie te herdenken. Leeftijdgenoten die er nog bij hadden kunnen zijn. De dag ervoor was hij bij de herdenkingsplechtigheid voor de Berlijnse kinderen die gedeporteerd werden. "Ik was erg onder de indruk toen ik een kaarsje kocht en daarbij een naamstrookje kreeg: "Erwin Becker" stond erop, geboren in '31. Ik ben zelf van '35", zegt de tanige Brozek. De tranen staan in zijn ogen.

Eigenlijk had de trein deze zondag op het nieuwe, prestigieuze Hauptbahnhof moeten aankomen, als het aan de organisatie lag. Dat zou volgens de leiding van de DB voor te grote technisch problemen zorgen en ook de dienstregeling te veel door elkaar gooien. Het conflict duurde weken, en ondanks grote druk uit pers en politiek hield het concern voet bij stuk. Voor de bejaarde Brozek is het duidelijk: "Geen historisch besef, het economisch rendement gaat voor."

Toen bekend werd dat de 'Bahn' de organisatoren van de herinneringstrein een som van 100.000 euro in rekening bracht voor het gebruik van het spoornet en de halteplaatsen nam de publieke verontwaardiging nog meer toe. "Daartoe zijn we volgens de wet verplicht", meende echter een woordvoerder van het spoorbedrijf.

Maar het Duitse parlement, inclusief verkeersminister Tiefensee -politiek verantwoordelijk voor de DB-, vindt dat de spoorwegen het geld gewoon terug moeten schenken. Het DB-bestuur weigerde, maar kwam met het idee het geld aan een Joodse instelling ten goede laten komen. Daarmee maakte het het alleen maar erger. "Het bestuur van de Deutsche Bahn denkt dat ze onze stem met dat geld kunnen krijgen. Het maakt gebruik van antisemitische clich's", zegt secretaris-generaal Kramer van de Joodse Centrale Raad in een interview.

Voor velen die vandaag gekomen zijn, is de halsstarrige houding van de DB een bron van ergernis. Voor de studente Kathrin Pech een extra motivatie de rijdende tentoonstelling te bezoeken, alhoewel ze zeker een uur in de rij moet staan. "De Deutsche Bahn heeft de verantwoordelijkheid om zich met zijn naziverleden bezig te houden. Door deze trein zo af te willen schuiven geeft ze daarvan geen blijk."

De Duitse tentoonstelling is een vervolg op de Franse herinneringstrein van 2004, een initiatief van de nazi-jagers Serge en Beate Klarsfeld. In de twee krappe wagons zijn korte biografieën te zien en te lezen van kinderen uit heel Europa. Gedocumenteerd is ook hun transport naar de vernietigingskampen. De Nederlandse Hertha Aussen schrijft in 1943 aan haar vriendin: "Mijn liefste Netty, de laatste afscheidskaart ontvang je vanuit de trein, (...) het is benauwd in de veewagen. Tot een spoedig weerzien in ons dierbaar Hollandje. Vaarwel, een kus, Hertha."

Behalve van Joodse kinderen zijn er ook portretten van kinderen van Sinti en Roma komaf en van zieke en gehandicapte kinderen; alle het "Arische volk onwaardig." Deze portretten worden geflankeerd door biografieën van ambtenaren bij het Verkeersministerie en functionarissen bij de Reichsbahn, waarvan de meesten na de oorlog zonder proces verder konden werken. Resultaten van het schoolproject "sporen zoeken" complementeren de tentoonstelling.

De Deutsche Bahn herinnert zelf in een permanente tentoonstelling in Neurenberg aan de rol van de Reichsbahn bij de misdaden van het naziregime. Als antwoord op de Zug der Erinnerung heeft de DB zelf een reizende tentoonstelling ingericht.

Na Berlijn doet de herinneringstrein nog verschillende stations in Duitsland aan op weg naar Auschwitz, waar de trein op 8 mei, de dag waarop nazi-Duitsland capituleerde, zal aankomen.


BERLIJN - De "Zug der Erinnerung" arriveerde maandag in Berlijn, maar op het station van Berlijn Oost en niet op het Centraal Station. De Duitse Spoorwegen, Deutsche Bahn, weigerde de rijdende expositie over de deportatie van Joodse kinderen in de Tweede Wereldoorlog een centrale plek te geven op het belangrijkste hoofdstedelijke station. Officieel was de reden dat er technische problemen waren, maar het feit dat de expositie de twijfelachtige rol van Deutsche Bahn tijdens de Tweede Wereldoorlog belicht, zou wel eens de werkelijke reden van de weigering kunnen zijn. Foto EPA

Bron: Reformatorisch Dablad

Edit door Geert: onderwerpen samengevoegd, aangezien ze over hetzelfde onderwerp gingen. :-)

[Martijn]

Oeps, ik had jouw topic over het hoofd gezien.

Maar ik vind het ook echt een goed initiatief! Ik vind het alleen wel schandalig dat de DB 100.000 euro durft te vragen aan zo'n organisatie.
En in het Nederlands Dagblad stond dat de DB weigerde dat de stoomtrein in Berlijn Hbf kwam, omdat het brandalarm dan zou afgaan.

[WSM]

Juist een dergelijke trein is een goede aanleiding om de 'Befehl ist Befehl'-mentaliteit die ervoor zorgde dat Duitse maar ook buitenlandse spoorwegmaatschappijen (NS) bijdroegen aan de vernietiging van miljoenen mensen in de concentratiekampen ter discussie te stellen en mensen te laten nadenken over hun eigen verantwoordelijkheid. Het zou interessant zijn om te kijken of ook nu nog geldt 'Befehl ist Befehl' en of dergelijk leed ook in een huidige situatie zou kunnen ontstaan.

[Fles]

Het zou interessant zijn om te kijken of ook nu nog geldt 'Befehl ist Befehl'

Toen bekend werd dat de 'Bahn' de organisatoren van de herinneringstrein een som van 100.000 euro in rekening bracht voor het gebruik van het spoornet en de halteplaatsen nam de publieke verontwaardiging nog meer toe. "Daartoe zijn we volgens de wet verplicht", meende echter een woordvoerder van het spoorbedrijf.

Hmmm... Ik zie het vrij somber in om eerlijk te zijn.

[Wubbo]

De HOV wist te melden dat DB na veel vijven en zessen een bedrag van gelijke grootte als de gevraagde infraheffing heeft overgemaakt naar de herdenkingstrein, omdat ze er zelf ook achter kwamen dat dit niet zo handig was...

[Geert]

Herdenken in de trein niet gewenst
Door ARJAN PAANS

BERLIJN - Een lange rij wachtenden trotseert wind en hagel op spoor 22 van station Berlin Lichtenberg. Het zijn vooral schoolklassen die verplicht naar de Zug der Erinnerung gaan, een reizende tentoonstelling over Joodse kinderen die met de Duitse spoorwegen naar de vernietigingskampen werden gebracht.

Tussen de wachtenden staat een enkele gepensioneerde, die zijn wenkbrauwen fronst over de flauwiteiten die de pubers uithalen.

Kevin (18) mág niet eens naar binnen. Hij heeft hardop gezegd wat de meeste van zijn klasgenoten denken: Het interesseert me niet. De evenoude Giovanni is wijzer. Buiten gehoor van de leraren zegt hij: ,,Even volhouden en dan hebben we het weer gehad. Tuurlijk is het vreselijk wat er is gebeurd en Schindler's List heb ik ook gezien, maar eerlijk gezegd had ik dit uurtje liever het practicum houtbewerking gedaan.''

Dat de tentoonstelling in Lichtenberg, een troosteloze buitenwijk van Berlijn, staat was eigenlijk niet de bedoeling van de organisatoren. De trein, die al maanden door Duitsland rijdt en al 160.000 bezoekers heeft getrokken, had in Hauptbahnhof (het Centraal Station) moeten komen, maar de Deutsche Bahn weigerde dat om een aantal redenen.

De stoomlocomotief die de tentoonstellingswagons trekt zou te veel lawaai maken en slecht zijn voor het milieu, omdat het afvalwater in de riolering zou komen.

Daarnaast moest de organisatie van de tentoonstelling voor het gebruik van het spoornet betalen. Een stille tocht tegen de bureaucratische opstelling van de spoorwegen mocht niet meer baten, want de dienstregeling was al gemaakt.

Dat de raad van commissarissen als goedmakertje op het laatste moment een donatie van 100.000 euro aan een Joodse organisatie wilde doen, maakte het er al niet veel beter op. ,,Deze deal heeft antisemitische trekjes,'' fulmineerde vice-voorzitter Petra Pau van de Bondsdag. ,,Aan de ene kant zet Deutsche Bahn-directeur Mehdorn een herinneringsproject af en tegelijkertijd probeert hij Joodse organisaties om te kopen. Bovendien kan hij deze laffe gift waarschijnlijk ook nog van de belasting aftrekken.''

Anders dan grote Duitse bedrijven als Mercedes of Volkswagen, die zich nog altijd intensief met hun geschiedenis bezighouden, lijken de spoorwegen de last van het verleden van zich te willen afschudden.

Deutsche Bahn is iets anders dan de Reichsbahn, vond Mehdorn jarenlang en oorlogsexposities hebben daarom niets te zoeken op stations. Uiteindelijk moest Verkeersminister Tiefensee (SPD) eraan te pas komen om een plekje te vinden voor een andere expositie, samengesteld door nazi-jaagster Beate Klarsfeld. De tentoonstelling staat sinds januari op station Potsdamer Platz.

De Zug der Erinnerung kreeg uiteindelijk een plek toebedeeld op de stations Ostbahnhof, Lichtenberg, Schöneweide en Grunewald. Na Duitsland reist de tentoonstelling door Polen, met het voormalige concentratiekamp Auschwitz als eindbestemming.

Aan het begin van de tentoonstelling hangt een grote overzichtskaart waarop de foto's staan van kinderen uit Europese landen die naar de vernietigingskampen zijn afgevoerd. Per land staat het aantal vermoorde Joden aangegeven, al ontbreekt het exacte aantal uit Duitsland gedeporteerden. ,,Heel pijnlijk, maar dat hebben we over het hoofd gezien,'' moet Anne Berghoff, één van de initiatiefneemsters toegeven. Dieter Peters (68) uit Charlottenburg ziet een andere omissie. ,,Bulgarije wordt niet genoemd, terwijl dat land net als Denemarken er in slaagde de meeste Joden van de Holocaust te redden.'' Ondanks die slordigheden is de tentoonstelling indrukwekkend, al was het maar vanwege de locatie. Voor sommige bezoekers is dat ze met veel mensen tegelijk in een schemerige trein moeten stappen zelfs zo beklemmend dat ze naar adem snakkend naar buiten vluchten. De lotgevallen van de Nederlandse Hertha Aussen (geboren in 1926), die als ze al in de trein zit een briefkaartje naar buiten weet te smokkelen ('Vaarwel, een kus'), of van Rudi Löwenstein, die tot op het laatst weigert zich iets van de rassenwetten aan te trekken, komen in deze ruimte ook wel erg dichtbij.

Bron: Algemeen Dagblad