Maargoed, na een gratis ritje met de bus van Diemen naar Bijlmer Arena (de buschauffeur zei dat ik snel mijn kaart moet opbergen en gaan zitten, want hij reed vandaag gratis
) en een als intercity vermomde stoptrein (VIRM-VI die op alle stations tussen Amsterdam en Utrecht stopte onder een s3000 treinnummer :? ) kwam ik om kwart over zeven aan in Utrecht, waar ik met de ICE van 7:29 naar Köln ging. Daar kwam ik om 9:45 aan op station Messe/Deutz, en na eventjes op zoek te zijn geweest naar een kaartautomaat voor de stadtbahn vond ik uiteindelijk een winkeltje in het verder bijzonder lelijke oranje/bruin betegelde metrostation, waar ik een dagkaart aanschafte voor het tariefsgebied van Köln. Daarna ben ik snel het metrostation uitgelopen en over de Hohenzollernbrücke naar de stad toegelopen. Op deze beroemde spoorbrug hing het hek tussen het voetpad en de zes sporen vol met hangsloten met ingekraste namen. Blijkbaar een bijzonder populaire manier om je verkering te uiten. Aan het einde van de brug stonden nog een aantal mannen, keurig in pak met stropdas foto's te maken van treinen die van de brug af reden. Treinspotters kunnen dus ook hele normale mensen zijn :) Keulen heeft een heel groot netwerk aan Stadtbahnen. Binnen de stad ligt er zo'n 140 kilometer aan spoor voor 11 lijnen. Daarnaast is het netwerk met twee lijnen verbonden aan de Stadtbahn van Bonn. Dit door middel van ook nog eens ruim 40 kilometer aan spoor. Kenmerkend van het netwerk is dat het uit lijnen bestaat die lange uitlopers naar de buitenwijken hebben, in de binnenstad een gezamelijk traject hebben en daarna weer op andere uitlopers verder gaan. In de binnenstad zijn er eigenlijk drie trajecten:
- De Centrumtunnel: een Noord-zuidtunnel met aan de noordkant een gelijkvloerse spoordriehoek waarop een West-Noord tunnel aansluit. Dit is de drukste tunnel, er rijden vijf verschillende lijnen doorheen.
- De Oost-West as. Hierop rijden drie lijnen van het westen naar het oosten en weer terug. Deze ligt binnen het centrum volledig boven de grond.
- De ringlijn. Deze komen niet direct in de echte drukke winkelgebieden, maar liggen wel voor een deel ondergronds en hebben vooral aan de noordkant lange uitlopers (tot 14 kilometer hemelsbreed).
Daarnaast zijn ze een vierde tunnel aan het bouwen, de Nord-Süd-Stadtbahn, die niet geheel zonder tegenslagen onder de binnenstad wordt gebouwd en geboord. Deze tunnel moet de centrumtunnel ontlasten, maar is niet de oplossing voor alle problemen, wat soms wel eens wordt gedacht. Ergens klinkt dit heel erg bekend (A)
De Dom vanaf de zijkant gezien. De man in het oranje had een bordje neergezet dat het die dag Koninginnedag was in Nederland.
Na een rondje rondom de Dom direct tegen het Hauptbahnhof, die zo ontzettend groot is dat ik hem niet in zijn geheel op de foto kreeg, ben ik het metrostation Dom/Hbf ingelopen. Daar bleek dat ik mijn beeld van "mooi metrostation" misschien maar eens moest gaan bijstellen, want station na station bleek rijkelijk voorzien te zijn van langwerpige tegeltjes in overheersde kleuren. De stations in de centrumtunnel bleken nog redelijk normaal, en vooral erg wit. Later die dag zag ik nog bruin/oranje stations zoals bij Deutz, blauwe stations en een station was zelfs met vierkante bruine tegels gezet. Ook de donkerbruine houten accenten en grindtegels bleven niet achterwege bij de bouw. Gecombineerd met het vele geklieder met viltstiften, werkelijk een plaag in Köln, maakte het allemaal een beetje een verloederde indruk.
Maargoed, terug naar het verhaal. Op station Dom/Hbf heb ik lijn 16 richting Bonn genomen. Ik kwam terecht in twee gekoppelde Stadtbahn-B wagens (alle trams/metro's/kies-zelf-maar-een-naam rijden gekoppeld) terecht, beiden met slechts één cabine, net zoals in de Rotterdamse metro het geval is met de metro's serie 5300/5400. In de tunnels viel het mij op dat er echt belachelijk scherpe bochten in de tunnels zaten, waardoor de snelheid vrij laag was. Daarnaast waren alle aansluitingen tussen verschillende trajecten gelijkvloers uitgevoerd en dan hebben ze ook nog vier lijnen die allemaal minstens elke tien minuten rijden die dezelfde tunnel delen. De rit met lijn 16 werd er dan ook één van filerijden in de tunnels totdat het perron vrij was. Door de cabine heen was te zien dat de vorige metro nog niet eens het perron had verlaten als de volgende het perron op kwam rijden. Bovendien was het, zeker voor het tijdstip, behoorlijk druk. De gangpaden stonden dan ook helemaal vol bij vertrek vanaf station Neumarkt. Uiteindelijk ben ik bij Chlodwigplatz uitgestapt, waar ik alvast enkele sporen van de Nord-Süd-Stadtbahn kon bewonderen (de ingang vanaf de bovengrondse perrons was al zo goed als af). Omdat op dit deel van de lijn ook lijn 15 rijdt, zijn de perrons op dit station dan ook slechts 35 centimeter hoog. De B-wagens, die op lijn 16 rijden, hebben dan ook uitklaptredes nodig.
Een stadspoort bij Chlodwigplatz. Er vlakbij wordt een ingang tot een nieuw metrostation gebouwd.
Een Stadtbahn-B wagen van de derde serie op lijn 16 bij Chlodwigplatz.
Op hetzelfde station, nu een K4500 op lijn 15. Zijn eindpunt is de volgende halte.
De Stadtbahn van Köln bestaat eigenlijk uit twee deelnetten: Een hogevloersnet, en een lagevloersnet. De Oost-Westlijnen (1, 7 en 9) en de ringlijnen (12 en 15) rijden met lagevloerstrams van de types K4000 en K4500. De hogevloerslijnen zijn de lijnen in de centrumtunnel (3, 4, 5, 16 en 18) en de Gürtellinie 13, en die worden gereden met Stadtbahn-B wagens en voertuigen van het type K5000. Vooral de K4000 was voor mij heel erg herkenbaar, die lijken op de vierde deur na namelijk van binnen bijna exact op de A32's die tot afgelopen jaar tussen Gouda en Alphen reden. Zelfs de indeling was zo veel als mogelijk hetzelfde. Deze situatie zorgt wel voor metrostations met trappetjes tussen perron en roltrap, en op Appelhoffplatz zag ik een hellend vlak vanaf het perron naar beneden, zodat je naar de roltrap omhoog kon lopen!
Maargoed, vanaf Chlodwigplatz heb ik een stuk het tracé van de in aanbouw zijnde Nord-Sud-Stadtbahn gevolgd. Ik kwam langs de lege plek waar ooit het Stadsarchief stond, dat ruim een jaar geleden is ingestort. Uiteindelijk kwam ik uit bij metrostation Heumarkt, dat bovengronds is, en waar lijn 1, 7 en 9 rijden. Er stond een flinke file van propvolle trams aan beide kanten van het station.
Twee keer lijn 7 op Heumarkt. Beide trams bestaan uit 2x K4000-trams
De drukte heeft de snelheid van het net duidelijk de das omgegaan :? Een straatje achter het station lag nog stukje ongebruikt tramspoor, dat vroeger gebruikt werd als keerlus. Via het winkelgebied ben ik naar de Neumarkt gelopen. Daar komen dezelfde bovengrondse lijnen weer langs. Handig was een groot LED-display met daarop alle metro's die zouden vertrekken, en vanaf welk spoor, en of ze dat bovengronds of ondergronds zouden doen. De onderste regel werd gebruikt voor mededelingen, bijvoorbeeld over ritten met historische trams, koopzondag en verstoringen. Zowel ondergronds als bovengronds werd op de halte vlak voor het binnenrijden omgeroepen op welk perron welke lijn binnen kwam rijden, en via welke route deze naar het eindpunt zou rijden.
Het ondergrondse metrostation was een groot winkelcentrum waar toevallig ook nog wat trams reden. Omdat dit dezelfde tunnel is waar lijn 16 al doorheen reed, was het hier ook weer aanschuiven met de metro's. Ik nam lijn 3 naar Thielenbruck. Helemaal op het eindpunt is een trammuseum. Hoewel ik wist dat het gesloten was, hoopte ik toch op een mogelijkheid een glimp van oude trams te kunnen zien. Maar behalve de uitgang van het station in een oude hal van de werkplaats, dat een achterdeur van een oude tram was
De ingang van Thielenbruck aan de buitenkant...
en vanaf de binnenkant. Alhoewel het dan misschien meer een uitgang is
Een blik in de hal, waar twee K5000's op lijn 3 en twee Stadtbahn B-wagens op lijn 18 hun vertrektijd staan af te wachten. Op lijn 18 rijden ook groene wagens van Stadtwerke Bonn (SWB), maar deze heb ik die dag niet gezien :(
Ik heb nog wat andere lijnen gedeeltelijk bereden (1, 3, 4, 7, 9, 13, 12, 15 en 18). Veel foto's heb ik niet, maar de indruk geeft dat het netwerk behoorlijk succesvol is, met propvolle trams die in hoge frequenties door bochtige straten en tunnels rijden. Het is net te langzaam om het een metro te kunnen noemen, maar te snel om het een standaard tramnetwerk te kunnen noemen, zoals in Amsterdam.
Een overzicht van de perrons van ondergronds station Appelhoffplatz tijdens een zeldzaam moment dat er geen tram langs de perrons staat. Dit station is een knelpunt in het netwerk vanwege...
deze spoordriehoek direct aan het einde van het perron. De rust wordt alweer doorbroken door een knarsende en piepende tram van lijn 3 of 4.
Tegelijkertijd rijden er twee Stadtbahn-B wagens van lijn 18 het station op. Lijn 18 rijdt als enige lijn zelfs elke vijf minuten, en als je bedenkt dat langs dit perron vier lijnen komen waarvan er 2 linksaf en 2 rechtsaf gaan na dit perron, heb je tijdens het dal 60 trams over deze wissels rijden. Nou ProRail, eat your heart out
Tot slot sluit ik af met een "statieportret" van twee K4500-wagens bij het westelijke eindpunt van lijn 9:
Om 20:45, toen mijn voeten ondertussen helemaal stukgelopen waren (pijnlijk, de volgende keer niet met nieuwe All-Stars kilometers gaan rondlopen maar mijn oude aandoen
) had ik de ICE terug naar Utrecht, waar ik nog een leuk gesprek had met een zakenman waarmee ik mijn krantje deelde. Deze man ging elke maand wel een paar keer met de ICE naar Duitsland. Hij vond het comfortabeler dan de auto doordat hij nog even rustig kon werken, en de ruimte in de tweede klas was veel beter dan in het vliegtuig. Dat hij niet altijd bij een raam zat (we hadden precies een rij die op de plastic wand uitkeek) vond hij niet zo erg, de volgende keer zou hij wel weer een betere plaats hebben :)
